Congo. Een menselijk panorama.

Met zijn boek 'Congo. Een geschiedenis' heeft David van Reybrouck al verschillende prijzen gewonnen. En terecht. Het is een indrukwekkende historische vertelling geworden die je laat kennismaken met de soms bizarre geschiedenis van Congo. Maar het is meer, het is ook en vooral het verhaal van de mensen in Congo. Vorig jaar april zag ik het toneelstuk Missie wat ook door David van Reybrouck is geschreven en eigenlijk twee aspecten van zijn indrukwekkende boek nader belicht. Het gaat over het enorm grote lijden en over de liefde en betrokkenheid van de Vlaamse priester bij Congo. De monoloog had een dramatisch einde: het begint te regenen. Die regen is het enige antwoord van God op de vraag van de priester naar het waarom van het lijden.
Dit boek is bijzonder omdat het een - grotendeels onbekende - geschiedenis helder analyseert en vorm geeft. Wat wij weten wij van Congo, behalve Mobuto en de VN troepenmacht? Van Reybrouck geeft de Congolozen zelf een stem, zelfs de hele ouden die nog bij ontdekkingsreiziger Stanley betrokken waren geweest. Dat brengt de geschiedenis nog dichterbij. Dat lukt goed van het begin bij de ontdekking en kolonisatie van Congo tot de Chinse connectie die zo cruciaal is voor het heden.
Het raakt je omdat je al lezend steeds meer beseft wat de Congolezen hebben moeten doorstaan en hoe bijzonder het is dat zij blijven vechten voor een betere toekomst voor Congo. De energie en het doorzettingsvermogen van veel van de mensen is echt bijzonder, je hebt het gevoel dat je Congo zo echt leert kenen. Het wordt duidelijk dat er geen makkelijke oplossingen voor Congo zijn. Als historicus is dat een logische conclusie, maar de vraag wat dat voor de mensen betekent, is moeilijk te beantwoorden. Is er een weg naar een meer stabiele, veilige en welvarende toekomst? Toch is het geen somber boek, hoe moeilijk de situatie in Congo ook is en was, er blijft hoop.
Van Reybrouck vroeg zich in een interview na het winnen van de AKO-literatuurprijs waar een dergelijk boek over Indonesië en de verhouding tot Nederland blijft? Hij heeft daarin gelijk, een dergelijk boek zou ik met veel interesse lezen. Maar dat boek is er over Congo, en dat is een indrukwekkend boek.