Poëten en bandieten. De Warme Winkel.

De Kuypers machinefabriek aan de Piekstraat is bij mij om de hoek. Het is een prachtige locatie die doet denken aan de onderzeebootloods op het RDM-terrein. Het toneelbeeld is vol van sneeuw, en combineert wasrekken, kledingrekken, resten hout. Het herinnert aan toneelbeelden van Wunderbaum en ook Phillipe Quesne. Er wordt een spandoek opgehangen met de tekst 'Waarom pleegt een lieveling van het lot zelfmoord. Waarom niet?'.
Het is een bijzondere en intrigerende voorstelling over de Russische dichter Boris Ryzhy die in 2001 zelfmoord pleegde. De voorstelling probeert zowel de gedichten van Ryzhy, zijn leven, het Rusland van de perestroika en het waarom van zelfmoord te vangen. Dat maakt het een rijke en volle voorstelling. Het begint sterk met Boris met zijn vader: eerst jagend op het water, later verbonden via de telefoon. De dichter in een Rotterdams hotel tijdens Poetry, zijn vader in een ziekenhuisbed. Rotterdammers worden gebeld met het verzoek of ze naar een gedicht van Ryzhy willen luisteren.
Waar 'Answer me' van Dood Paard zich bijna alleen concentreerde op de tekst, combineert deze voorstelling verschillende soorten teksten met prachtige vormen en beelden. Soms verrassend zoals als het Russische orkestje op een platte wagen binnenrijdt. Soms vroeg ik me af wat ik er met een onderdeel moest, zoals bij de theoretische verhandeling over zelfmoord en de kunstenaar. Als de dood gezien moet worden als een onderbreking van het leven, en als een kunstenaar streeft naar voltooiing, is zelfmoord dan voor kunstenaar de voltooiing van het leven? De vraag is mooi geformuleerd, maar dit deel roept enige spanning bij me op.
Maar de voorstelling roept vooral bewondering op. Over de prachtige beelden zoals het neerzetten van de berkenbomen. Indringende scenes van geweld waarin geslagen en geslagen wordt. Een vol kerkhof. Poëtische moment met gedichten - met vragen over hoe te vertalen - en een prachtige scène met een zelfmoordpoging waarin een jonggestorven vriendin hem tracht te halen. Zijn doodswens is steeds aanwezig, maar het groeien naar de zelfmoord duurt en duurt. Uiteindelijk sterft Ryzhy, hij laat niet alleen mooie gedichten achter, maar ook nu de inspiratie voor een prachtige, warme en soms ontregelende voorstelling.

Portrait Series Rotterdam

Nu zijn we voor de Internationale Keuze van de Rotterdamse Schouwburg in de Gouvernestraat beland, het vroegere Lantaren-Venster. In Portrait Series Rotterdam zien we 16 verhalen van Rotterdammers, grotendeels gespeeld en een paar op video. De setting doet toch een beetje denken aan Idols of Popstars. Een persoon die iets van zich zelf laat zien en wij kijken toe. Slechts het commentaar van de jury ontbreekt.
De verhalen en scènes variëren. Het begint heel sterk een jongeman zit op een stoel terwijl teksten op het scherm voorbij trekken. "Ik wist niet dat...., ik wist niet dat". Hij kon niet weten dat zich iets gruwelijks tussen zijn ouders voltrok. Als hij in een te groot paar damesschoenen stapt zie je weer iets van een kleine kwetsbare jongen. Een ander hoogtepunt is een Spaanse designer die vertelt over de liefde met zijn New Yorkse vriend. Na een 10-daagse ontmoeting in Rotterdam wordt Skype het middel van hun liefde, ze slapen zelf met skype, 'cybersleeping together'. Hij danst uiteindelijk mee met een filmpje waarop zijn vriend ook danst, ontroerend.
Wat wel opvalt is dat de spelers grotendeels dezelfde leeftijd lijken te hebben de meeste zo tussen de 30 en de 40. Op de videobeelden zijn wel twee 'ouderen' te zien, maar dit geeft toch een wat eenzijdig beeld van Rotterdam. Theater kan veel, maar ik bedacht dat om in de levens van meer Rotterdammers door te dringen verhalen en papier misschien meer te bieden hebben.
Bijzonder is wel de vanzelfsprekendheid waarmee iedereen zijn of haar persoonlijke verhaal voor het publiek verbeeld. Andy Warhols adagium van '15 minutes of fame' is werkelijkheid geworden. Deel van het leven is het persoonlijke te verbeelden via theater, video of ander beeld. (En soms via een blog...)

Answer me. Dood Paard

De eerste voorstelling van 'De Internationale Keuze' van de Schouwburg die we dit jaar zien, zien we in het Schieblok. De hal van de Schouwburg wordt verbouwd dus zijn de voorstellingen nu op allerlei plekken in de stad te zien. Vaag hoor je buiten de brommers langsrijden en de regen klettert op het dakraam. Binnen speelt Dood Paard 'Answer me' met Nederlandse en Portugese spelers op tekst (en met spel) van Gerardjan Rijnders. Het is een echte Rijnders' tekst, veel tekst, veel woorden. Soms mooie zinnen en ideeën die vragen op roepen ('dialogue is a distraction'), maar ook banale vragen.
Vragen staan centraal in de voorstelling. Er wordt duidelijk verwezen naar ondervragingen. In het begin worden de vragen aan jou als publiek gesteld, zo hardnekkig dat je je begint af te vragen of je of toch iemand anders een antwoord moet geven. Een antwoord op de vraag wie je bent, waar je was, waarom je contact had met iemand. Maar daarna wordt een stoel klaargezet waarop één van de acteurs gaat zitten en ondervraagd gaat worden. Het spel is leuk, flitsend, de vragen volgen elkaar snel op en het is soms inspannend de tekst te blijven volgen. Door de grote hoeveelheid tekst onstaat er een bepaald ritme en blijf je luisteren en zoeken naar betekenissen. Betekenissen die er deels wel en deels niet zijn. Welke vragen worden je gesteld, welke stel je zelf, hoe leg je verbanden, waar ben je zeker van. Het antwoord komt niet, maar de vragen zetten je wel aan het denken.

Toy Story 3

De nichtjes hadden de film al twee keer gezien, dus zaten we gewoon met zijn tweeën bij de kinderfilm. Het was een bijzondere ervaring. Verwacht je meestal bij een kinderfilm vooral gelach en vrolijkheid. Vanmiddag klonk gehuil. Natuurlijk bij een zielige film gebeurt dat meer, ook bij mij. Maar dit was anders. Toy Story 3 is een heftige film over speelgoed wat afgedankt wordt, over verlatenheid en over een kinderdagverblijf als een concentratiekamp. Gelukkig niet voor de kinderen, maar wel voor het speelgoed.
Een getraumatiseerde speelgoedbeer heeft de macht over het speelgoed overgenomen op het kinderdagverblijf en Woody en zijn vrienden moeten onderaan beginnen. Weerstand wordt niet getolereerd en op de speeltorens zijn omgevormd tot wachttorens waar andere speelgoedfiguren de schijnwerpers hanteren. Welk lot wacht speelgoed als een kind opgroeit. Een kinderdagverblijf is geen goede optie, liever een ander kind dat er weer mee mee speelt. Gelukkig wordt mijn speelgoed nog gebruikt, door nichtjes, neefje en C. Dat is een fijn gevoel.

Opening tentoonstelling Laurenskerk

Een monument vol verhalen. Zo heet de nieuwe permanente expositie in de Laurenskerk. Afgelopen vrijdag werd die tentoonstelling met een feestelijk programma met muziek, speeches en theater geopend. Prins Willem-Alexander kwam de tentoonstelling openen. Het blijft bijzonder hoe de wereld een klein beetje verandert als er iemand van het koninklijk huis bij is. Spanning, veel fotografen (en nog meer mensen uit het publiek die met hun camera klaarzitten) en in de speeches aandacht voor de prins.
De tentoonstelling zelf is prachtig geworden. In de diverse kapellen worden via bijzondere installaties veel mooie verhalen vertelt. Door de drukte bij de opening was het nog niet mogelijk de bijbehorende audiotour te beluisteren, maar dat komt zeker een andere keer.
De muziek en het spel lieten tijdens de opening de diverse kanten van de Laurenskerk zien. Een scene bracht één van de werklieden tot leven die mee had gebouwd aan de kerk. Maar het meeste indrukwekkend was de verbeelding van het bombardement. Het orgel klonk in al zijn macht, de twee acteurs staarden in de verte, en één voor één stonden de musici op. Je voelde dat ze keken naar de brandende stad, naar het puin waar de toren van de Laurenskerk bleef staan. Met gepiep, gesuis en andere bijzondere klanken werd het orgel stil en de acteurs begonnen te vertellen over de leegte, het puin, maar ook over de hoop. Een bijzonder begin van een mooie tentoonstelling.

De Profundis

Het beeld van de slagwerker die met hamers op de houten kist slaat doet denken aan de communistische beeldsymboliek. De arbeider met de hamer, alleen de sikkel ontbreekt. Het Dies irae van Oestvolskaja is echter geen muziekstuk ter ere van de communistische heilstaat. De muziek is dreigend, ritmisch en je voelt de spanning. Het is al weer lang geleden dat de documentaire van Cherry Duyns en Reinbert de Leeuw een intrigerende documentaire maakte over deze teruggetrokken componiste. Het is mooi haar muziek nu live te horen. Het is een vol programma met muziek van Bach tot Messiaen en een bijzondere première van Holliger voor contrabas. Soms raakt het, soms ook niet. Maar het Dies irae raakt zeker.

Mannen van stavast op de Wereldhavendagen

Jonker Fransstraat, Calandstraat, Lodewijk Pincoffsweg. Drie gewone straatnamen in Rotterdam. Wie achter deze namen schuil gaat is meestal minder bekend. Vandaag kwamen ze echter tot leven op de Wereldhavendagen. Op een stralende kade aan de Leuvehaven werden de cruciale scenes die Rotterdam groot hebben gemaakt, gebracht.
Jonker Frans, voor sommigen een roofridder (onderkoelt gespeeld door Bas Bonnier stal juwelen en lollies uit het publiek), voor anderen een held, vocht voor Rotterdam tegen de Oostenrijkse keizer.
Na Jonker Frans liep je door naar de zandhoop van Caland. Een mooi beeld van hoe de duinen bij Hoek van Holland werden doorgegraven om in een rechte lijn de zee te bereiken. Kees Deenik speelde met twee poppen (de burgemeester en de havenbaron) en liet zijn publiek steeds verder uitgroeien. Als laatste was er Pincoffs (Reinier van Mourik). Zijn plannen voor Rotterdam-Zuid waren een financiële zeepbel, maar na zijn vlucht kon Rotterdam er wel van profiteren. De contouren van het Poortgebouw waren zichtbaar en terwijl wij van zijn dienstbode lieflijk een kopje thee kregen in geschonken vluchtte hij met groot gebaar. Een zonnige middag met drie vrolijke illustraties van de Rotterdamse geschiedenis met teksten van Willy Hilverda in regie van Minnekus de Groot. En Pincoffs kreeg toch zijn standbeeld, niet 10 meter hoog, maar wel 2,5 meter.

Schijnbewegingen. Floortje Zwigtman

Het boek is al weer een aantal jaren uit en ik had er al wel over gehoord. Immers een jeugdroman over een verliefde jongen in de setting van het Londen van Oscar Wilde. Naast de romans van Wilde zelf, zijn correspondentie, biografieën en films biedt deze roman het andere perspectief. Het perspectief van Adrian Mayfield, de volksjongen, die 'het object' is van de liefde en verlangen van de mannen uit de upper class. Maar het speciale is dat hij geen object is, maar leeft en zijn eigen wil, visie en ontwikkeling heeft.
Waar Adrian begint als een gefrustureerde winkelbediende ontwikkelt hij zich tot een jonge man die liefde, rijke mannen en de zelfkant kent. Hij heeft grote dromen, leert zijn gevoelens voor mannen op een bepaalde manier te ervaren, verdient geld met seks en twijfelt welke keuzes hij moet maken. Naast een gedetailleerd beeld van Londen en de kringen van de mannen met de groene bloem, probeert het boek zijn verlangens en liefde vorm te geven. Het boek eïndigt met de startende liefde van Adrian en Vincent. Een klassiek gegeven: de rijkere man en de jongere. Het wekt veel interesse in de verolgdelen.

OT: Parijs 1950

Het O.T.Zomerfestival vormt een nieuw begin van het theaterseizoen. Nog voor De Internationale Keuze van de Schouwburg is er weer theater te zien in Rotterdam en dat is erg prettig. Als we de zaal inkomen staan daar de meubelen uit de foyer van de Schouwburg die nu wordt verbouwd. Nu vormen ze het decor van een café in Parijs in 1950. Een café met zoekende mensen, mannen en vrouwen zoeken een toekomst. Een toekomst in film, in de ideologie van gelijkheid of in poëzie en muziek.
Het is een interessante montagevoorstelling met mooie elementen. Sterk is de zwijgende rol van de joodse serveerster. Haar tafel blijft leeg tijdens Chanoeka en niemand spreekt over de holocaust. Zo na de oorlog werd er niet over gesproken. De muziek werkt ook goed, soms zingend, soms sprekend en soms een geluidsband. De beelden zijn mooi, de verschillende verhaalelementen werken goed. De filmer die denkt een communistisch ideaal te hebben, de levensenergie van de Amerikaanse zangeres, de studente met haar antropologische fantasiën, de verlegen dichter en de Cambodiaanse student die later als Pol Pot gelijkheid in terreur om zet. Het spel gaat voor mij echter niet sprankelen. Ik zat me af te vragen hoe het zou zijn om acteurs van Toneelgroep Amsterdam te zien, of jonge acteurs van Bonheur of Oostpool. Ik mis soms energie en soms bepaalde vormen van tederheid. Maar toch een goede appetizer voor hopelijk een spannend toneelseizoen.