Edel Wijs. Zelfs de gordijnen doen mee.

Het is voor het tweede jaar dat in het Kapelletje een kerstvoorstelling wordt uitgevoerd. Vorig jaar heb ik hem gemist, maar nu ben ik bij de première. Op een tekst van Reinier van Mourik en in regie van Minnekus de Groot kijk ik naar een amusante Edel Wijs. Zoals het hoort bij een familievoorstelling rond kerst is het een mengeling van grappen, bekende liedjes en terzijdes die juist voor volwassenen grappig zijn. Deze voorstelling wordt leuker naarmate je 'The Sound of Music' beter kent, niet alleen de liedjes, maar ook de scènes. Bijzonder grappig is wat er met het gordijn gebeurt, niet alleen wordt het zoals het hoort, benut als kleren voor de kinderen, maar daarna zie je het weer als gordijn met opvulling voor die delen die er als kleren zijn uitgesneden.
Het verhaal gaat over een toneelwedstrijd voor gevangenissen in opdracht van minister Wilders. Voor de gevangenen is dit de kans voor een nieuwe ontsnappingspoging door een toneelstuk te nemen waarin mensen ontsnappen, The Sound of Music dus. Gelukkigs is de dochter van de commandant bibliothecaresse - sprekend in zinnen afkomstig uit allerlei delen van de Bouqetreeks - en valt ze voor de held. De gevangenen zien er 'levensecht' uit in oranje overalls en met armen vol tattoo's. De commandant is klein van stuk, maar compenseert dat met een enorme snor en de dochter draagt de Oostenrijkse jurk.
Het publiek doet actief mee zodat op het juiste moment BOE geroepen wordt en een gevangene steeds wordt herinnerd om de bloem water te geven. De edelweiss groeit en bloeit. Met grappen, autobanden die groeien, een zich steeds uitbreidend servies, goed gezongen liedjes en een leuke band wordt het een heel genoeglijke en amusante tweede kerstdag. Woensdag 28 en donderdag 29 december nog te zien, dus ga kijken en je amuseren.

Freule Julie. Er zijn geen illusies meer.

In mei van dit jaar zagen we van de regisseur Katie Mitchell een bijzondere, filmische uitvoering van 'Freule Julie' in Berlijn. Des te interessanter daarom nu een Freule Julie van Thibaud Delpeut te zien, wiens 4.4.8 Psychosis eerder dit jaar grote indruk maakte. Een interesaante overeenkomst tussen beide voorstellingen is dat niet alleen het verhaal wordt gespeeld, maar dat beiden - met verschillende vormen - tegelijkertijd commentaar geven. In Katie Mitchell's versie gebeurt dat door kleine details met behulp van video te vegroten, in deze versie door één van de spelers regieaanwijzingen in een microfoon voor te lezen.
Freule Julie is in deze voorstelling vooral een manipulerende verwende vrouw, haar bediende Jean laat zich na enige aarzeling overhalen en zijn verloofde Kristin pleegt lijdelijk verzet. Het wordt een harde voorstelling in een kil decor, waar niks lieflijks aan is. De dromen die Julie en Jean hebben komen nauwelijks van de grond, het zijn illusies die als vanzelfsprekend niet haalbaar zijn. Er rest niets anders dan dat te aanvaarden en als dat niet mogelijk is de dood. Viel eerder het licht door de raampjes naar binnen, nu doet het geluid de zaal trillen. Iedereen is vastgeketend aan zijn lot, dromen bieden geen uitweg, dat doet alleen de dood. Onder de indruk verlaten we de zaal.

Orest. Stemmen in zijn hoofd.

Het decor van de nieuwe opera Orest is prachtig. We zien de doorsnee van een villa (met voortdurend vallende sneeuw door het raam van het trappenhuis) met twee verdiepingen, zelfs met kerstboom. In de aankleding doet het denken aan de jaren vijftig. Het is een nieuw werk van Manfred Trojahn in regie van Katie Mitchell bij de Nederlandse Opera. Het gaat over Orestes die na de moord op zijn moeder Clytaemnestra voortdurend stemmen in zijn hoofd hoort en daardoor uiteindelijk bij terugkomst in Griekenland Helena (de oorzaak van de Trojaanse oorlog) vermoordt.
Het verhaal is niet eenvoudig te volgen, ook omdat de personages zich in beeld verdubbelen (wat wel prachtige visuele effecten geeft). De muziek maakt de voortdurende verwarring en dreiging wel duidelijk, met stemmen die uit de zaal komen. In het beeld zien we niet alleen Orestes en zijn zus Elektra, maar ook de mannen in witte recherche pakken die bezig zijn met het onderzoek naar de moord.
Het is een voorstelling die de gekte en onrust hoorbaar en zichtbaar maakt. Waar moord banaal is want er is slechts een boormachnine nodig en eindigt met een klein beetje hoop dat het moorden niet eeuwig door hoeft te gaan. Een voorstelling waar je je niet makkelijk aan overgeeft, maar prachtig om te zien.

Foto: Hermen & Clärchen Baus.

Argwaan in de jaren '70. Tinker tailor soldier spy.

Kijkend naar 'Tinker tailor soldier spy' valt niet alleen op hoe ver weg de jaren '70 lijken en hoe er voortdurend gerookt werd, maar vooral ook hoe armoedig en grauw het was. Terecht benadrukken de recensies dat hier de andere kant van spionage getoond wordt dan in de James Bond-films. Je kunt het misschien het alledaagse noemen, immers er wordt in kantoren gewerkt en vooral geanalyseerd. Maar tegelijkertijd is het niet alledaags omdat het wantrouwen alles overheerst. Iedereen is een schaakstuk waarvan onduidelijk is door wie die wordt gespeeld.
De aankleding van de film is prachtig, zowel het hoofdkantoor 'Circus' als het aftandse hotel uitkijkend over de sporen van Liverpool Street Station dat de tijdelijke werkplek van Smiley wordt. De cast is erg goed met onder andere John Hurt, Gary Oldman, Benedict Cumberbatch en Colin Firth. Allen in driedelig pak, gevormd door het Engelse systeem en elk met hun geheim.
De film zindert door de voortdurende onderhuidse spanning, het wantrouwen en de vraag of de mol gevonden kan worden. Het wantrouwen wordt versterkt door de gefnuikte liefde die als een subthema door de film geweven is. Een spionagefilm die je op een andere manier aan het doek gekluisterd houdt.

De Vrek. Geld, familie en leegte.

Toneelgroep Amsterdam speelt De Vrek van Moilère. Als altijd is het een genoegen om de acteurs van TA te zien spelen; ze bieden topkwaliteit. Hans Kesting als Herpagon imponeert door de combinatie van botheid, ironie en daar onder toch ook onzekerheid. Maar ook zijn kinderen Eelco Smits, Hèlene Devos zijn bijzonder evenals Alwin Pulinckx en Marieke Heebink in hun rol als bediende met elk een eigen temperament.
Het decor is een modern leeg, rommelig penthouse waar overal de televise aanstaat en iedereen zijn pc of IPad checkt. Het verhaal is klassiek, de vrekkige vader die zijn kinderen niets gunt, trouwen wil met de jonge vlam van zijn zoon en alles in geld beziet. Natuurlijk is de vader Herpagon een benepen karakter, maar de vraag is of zijn kinderen veel anders zijn. Slechts eenmaal lijkt een bediende kort de waarheid te spreken, maar die beseft al snel dat dat niet op prijs wordt gesteld.
Iedereen lijkt alles als bezit te zien. Prachtig en symbolisch is één van de laatste scenes als de dochter en haar vriend besluiten te vertrekken. De koffers worden volgeladen, zij tracht afscheid te nemen, maar haar vader grijpt haar vast, hij wil haar niet laten gaan. Hij klampt zich vast en na veel getrek, gesjor en geduw komt zij vrij.
Zonder geld, zonder familie, zonder bezit resteert er voor Herpagon niets meer. Het huis is leeg, hij is leeg, slechts de afgrond wacht.

Foto: Jan Versweyveld

Onverwachte ontmoetingen tussen oud en nieuw.

Hat Mauritshuis is een toonbeeld van een museum met oude meesters. Van de Stier van Potter tot het altijd bijzondere Gezicht op Delft van Vermeer. In het laatste weekend zien we er de prachtige tentoonstelling 'Dali ontmoet Vermeer'. Klassieke schilderijen uit het Mauritshuis worden samengebracht met moderne meesters. Combinaties rondom een thema of op basis van vormen. Dat leidt tot prachtige verbindingen. Zo is er een gedetailleerde ontroerende kruisafname van Rogier van der Weyden naast een sterke kruisiging van Bacon. Twee stillevens eentje van de voor mij onbekende Heem naast een prachtig stilleven van Juan Gris. De kleuren en vormen versterken niet alleen elkaar, maar geven het ook extra warmte. Een bijzondere combinatie is ook die van het interieur van de nieuwe kerk in Delft met het graf van Willem Oranje door Houckgeest met het abstracte Proun no 23 van El Lissitzky. De zwevende vlakken komen in beide schilderijen terug en variëren op elkaar.
Een tentoonstelling die zowel onverwacht is als nieuwe dimensies aan de oude en nieuwe meesters toevoegt.

Fucking Rotterdam.

Soms ontstaan er onverwachte verbindingen tussen voorstellingen die je ziet. Zo raakt Rotterdam van Bonheur op zijn eigen directe manier aan het hetzelfde thema als de voorstelling van Laura van Dolron. Kan je gelukkig worden met het kleine in de wereld? Nu niet op een filosofische manier, maar op een directe, Rotterdamse, moderne en soms studentikoze wijze.
Wat voorstellingen bij Bonheur altijd bijzonder maakt is dat het theater anders wordt ingericht voor elke voorstelling. Soms zeer dicht op de toneelvloer, soms met een groot gat en nu kijken we naar een kamer in een straat in Rotterdam-West. De kamer van Steven, die student is geworden om niet te werken, waar af en toe zijn vriend David en zijn vriendin Hannah langskomen. Eerst 's avonds na een avondje met teveel drank in Off Corso, maar dan ook op andere momenten. Er lijkt sprake van alleen maar drank, gefuck en een nihilistisch levensgevoel. Dat wordt met veel vuur, energie gebracht en de tekst is zowel humoristisch als muzikaal. De acteurs Joost Dekker, Laura Mentink en en zeker Tomer Pawlicki spelen vol vaart maar geven ook een extra dimensie aan hun personages.
In die extra dimensie krijgt de voorstelling zijn extra lading. Want de personages willen wel meer dan om de drie woorden fuck zeggen. Hoe verandert vriendschap door de jaren? Hoe wordt die kamer een nieuw thuis voor Steven en Hannah en hoe overwin je je angst? Het rauwe leven blijkt toch samen te gaan met het kleine. Het is een bijzonder toneeldebuut van Hayco Oudeman. Een actuele voorstelling die het verdient gezien te worden.

Radio Exit Live. De extra dimensie van poppen.

Radio Exit Live begint met een aantal vervreemdende berichten waaronder dat van de dood van de hoofdpersoon. De radio hangt aan een draad, zoals het toneel volhangt met poppen en materialen. De poppen geven een bijzondere extra dimensie aan de voorstelling. De acteurs spelen met de poppen die soms een eigen karakter krijgen. Dat gecombineerd met de dansers geeft dynamiek aan de voorstelling. De tekst biedt minder houvast en had soms korter gekund. Maar de dans, de interactie tussen spelers en poppen en de soms wat bizarre maskers (en geschilderde ogen) maken het een mooie voorstelling om naar te kijken.

Als je stil bent, kun je de aarde horen draaien.

Laura van Dolron maakt altijd bijzondere theatervoorstellingen. Soms noemt ze het stand up philosophy, maar altijd is het een zoektocht naar wat wezenlijk is. In 'Wat nodig is' speelt ze samen met Oscar van Woensel en Steve Arnouts. Ze doen bekentenissen en spreken ons toe, 'voor alle mensen die ...'. Ze vraagt ons de pauzetoets in te drukken en proberen twee minuten er niets van te vinden. De pauzetoets indrukken en op te gaan in de voorstelling dat lukt. Echter er niets van vinden dat lukt me niet.
In de verhalen - waarin het acteren niet-acteren wordt - gaat het om het kleine, gaat het om het overdreven en gedwongen unieke achter je te laten. Kan je gelukkig worden door iets niet te doen, door af te wassen, door gewoon te zijn. Wat bij mij echter blijft haken is dat als de spelers zo overtuigd zijn dat ze nu echt in het leven in het staan, waarom het dan nodig is om wie ze vroeger waren zo sterk te bekritiseren. Wat maakt dat als je nu zegt op een ingetogen manier te kunnen leven het nodig is om je zo af te zetten tegen je eigen oude leven. Zou je dat ook als deel van jezelf kunnen aanvaarden?
Een andere vraag die de voorstelling bij me oproept, bespreek ik met M. terug in de trein. Waar is de ander in de voorstelling? Als je je lot aanvaardt, als je gelukkig bent met dat kleine, waar is de ander dan? Waar is de maatschappij? Wordt die gelukkiger als we allemaal tevreden zijn met hoe het leven is? Die vraag blijft voor mij onbeantwoord, want alleen tevreden zijn of berusten in je eigen lot, zal toch niet betekenen berusten in dat anderen niet vrij zijn om hun eigen keuze te maken.
Maar al lukt het me niet om niets te vinden, de voorstelling intrigeert zeker, heeft een prachtig beeld, roept vragen op en kent mooie teksten. Want het zou mooi om allemaal eens stil te zijn, om zo de aarde te kunnen horen draaien.

The Marriage Plot. Jeffrey Eugenides. Literatuur en liefde.

Voor iedereen bij wie het hart sneller gaat slaan bij het lezen van de regel 'It is a truth universally acknowlegded, that a single man in possession of a good fortune, must be in want of a wife' is het lezen van The Marriage Plot een aanrader. Jeffrey Eugenides schreef een aantal jaren gelden de intrigerende roman Middlesex en nu is er dit boek over de onmogelijkheid van de romantische grote liefde.
Madeleine Hanna studeert Engels aan een Amerikaanse universiteit en wordt verliefd op Leonard Bankhard die manisch-depressief blijkt. Kan de romantische liefde een psychiatrisch probleem overwinnen? Of is toch de stille vriend, Mitchell Grammaticus, die op zoek is naar verlichting en geloof de ware? Of zeggen teksten over liefde niets en zijn ze slechts een narratieve constructie?
'The Marriage Plot' is een roman die speelt met verhalen, maar ook de liefde een centrale plaats geeft. Een aanrader om te lezen.

The Artist. Terug in de tijd.

Stomme zwart-wit films lijken iets van het verleden. The Artist is echter een nieuwe zwart-wit film die juist de overgang van de stomme film naar geluidsfilms als thema heeft. Fantastisch vormgegeven met prachtige decors en settings en het overacting dat bij de stomme film hoort. Spannend wordt de film als die speelt met geluid. Naast de prachtige muziek zijn er twee momenten waar het 'echte' geluid de film binnendringt. Eerst als de hoofdrolspeler na het bekijken van een eerste geluidsfilm zijn omgevingsgeluiden begint te horen en zelf stom blijkt of kiest om stom te zijn. Het waarom van zijn zwijgen word je dan nog niet duidelijk, het lijkt koppigheid om aan het oude vast te houden. Maar er blijkt meer achter te zitten, een prachtig acteur heeft niet altijd een prachtig accent.
Naast het thema van geluid is de film ook een ode aan de ouderwetse filmromance uit de zwart-wit film. De grootmoedige liefde met deze keer de vrouw als grootste held. Grappig is de rol van het hondje, hij had zo uit Kuifje weggerend kunnen zijn. Een mooi vormgegeven film die je mee terugneemt in de tijd.

OVER Tom Manders. Als vriendschap theater vleugels geeft.

Dorus was voor mij vooral een elpee die ik bij mijn opa en oma beluisterde. Een elpee met Poesie Mauw, De Twee Motten en Figaro. Voor Minnekus de Groot en Kees Deenik vormden hun herinneringen aan Dorus het uitgangspunt voor de bijzondere voorstelling 'OVER Tom Manders'. Met deze voorstelling wonnen ze afgelopen weekend één van de juryprijzen op het Amateur Theater Festival Rotterdam 2011.
Theater is voor mij bijzonder omdat het je op zo veel verschillende manieren kan raken. Een voorstelling kan intelligente vragen stellen over het leven waardoor je gaat nadenken. Een voorstelling kan je vermaken, een voorstelling kan je ontroeren, een voorstelling kan er mooi uitzien, een voorstelling kan je meeslepen. Het meest bijzondere is als je op meerdere manieren geraakt wordt en theater vleugels krijgt. Een voorstelling waarin spelers en publiek samen 'opstijgen'. Afgelopen zaterdag gebeurde dat met 'OVER Tom Manders'.
De voorstelling speelt zich voortdurend af op verschillende niveau's. Het vertelt ons wat over het theaterleven van Tom Manders en stelt de vraag of hij wel de allemansvriend was zoals we Dorus zagen. De spelers delen hun eigen herinneringen aan Dorus. Herinneringen over hoe je met vrienden een nummer van Dorus kon nadoen of hoe juist het verlangen om samen met een vriendje Dorus te spelen wreed verstoord werd. Maar Tom Manders bleek voor Minnekus de Groot en Kees Deenik ook een manier om te onderzoeken of vriendschap in het theater bestaat en wat dat zegt over hun eigen vriendschap.
Dat onderzoek leidt tot een aantal grappige momenten over hoe theatermakers met elkaar omgaan. Want zijn theatermakers nu vrienden of willen ze alleen nuttig met elkaar samenwerken. Zijn ze werkelijk geïnteresseerd in elkaars werk of geldt de uitspraak 'Zwijg over elkaars voorstelling' want durf je elkaar de waarheid te zeggen of te horen.
De voorstelling raakt het meest als het over vriendschap gaat. Is liefde vooral eenheid (met als uitdaging geliefd te worden op een manier die misschien niet de jouwe is), vriendschap blijkt tweeheid. Het ergeren achter je kunnen laten, de grootspraak los laten, samen willen spelen en samen durven te zwijgen. Zwijgen in het theater om je vriendschap te tonen. En dan is er dat magische moment, spelers en publiek zwijgen samen. Je voelt de energie, je voelt de eenheid, in ieder geval voor even zijn we verenigd door die vriendschap. Een vriendschap gesymboliseerd door een kus.
Zo is 'OVER Tom Manders' een voorstelling die vragen stelt, verwarring schept, ons hart raakt en ons laat nadenken over onze vriendschap. Want zoals Jacob Israel de Haan dichtte 'Naar vriendschap zulk een mateloos verlangen'.
De terechte winnaar van het ATFR2011 'OVER Tom Manders' is komend jaar op 3 maart nog te zien in de Rotterdamse Schouwburg.

The Stranger's Child. Alan Hollinghurst. De herinnering en de tijd verandert.

De Eerste Wereldoorlog en de 'war poets' blijven een fascinatie uitoefenen op schrijvers. De nieuwe roman van Alan Hollinghurst is een bijzondere roman die zowel gaat over de dichter Cecil Valance, over zijn 'liefdes' George en Daphne, als over hoe een bezoek herinnerd wordt. De vraag is niet of er één beeld of waarheid over het verleden is maar veel meer hoe elke generatie steeds op zoek gaat naar een eigen beeld.
In de vijf delen verschuift steeds het perspectief en zijn we steeds tientallen jaren verder. Steeds zijn mensen op zoek naar Cecil, maar van liefde en verlangen, wordt het een herinnering, een beeld, een symbool. Naast Cecil is Daphne de constante factor, vrouw van zijn broer, zelf haar memoires schrijven en steeds wat laten zien en wat verzwijgen. Je wilt steeds de 'waarheid' weten, en steeds heb je het gevoel dat je wel een beeld krijgt, maar ook steeds ontglipt je wat.
In de tijd verandert niet alleen het beeld, homoseksualiteit krijgt ook steeds een andere vorm. Van de mannenvriendschap en poezië voor de Eerste Wereldoorlog, naar de kunstenaar in de gay twenties, naar de ontluikende gevoelens in de jaren '60, de onthullingen over het verleden in de jaren '80 en het partnerschap aan het begin van de 21ste eeuw.
Een roman die op meerdere niveau's je raakt en intrigeert. Zowel over het leven en lot van de hoofdpersonen (die je eigenlijk te snel weer los moet laten), over de herinneringen en over de maatschappelijke veranderingen (waarin klasse steeds een rol blijft spelen). Lezen dus.

Kuifje en het geheim van de Eenhoorn. Nieuwe avonturen op het witte doek.

'Het geheim van de Eenhoorn' was één van de eerste stripboeken die ik las. Mijn tante had het stripboek en als we daar logeerden, hoorde Kuifje lezen er bij. In de bioscoop blijk ik niet de enige met jeugdsentiment; de zaal zit vol met dertigers, veertigers en vijftigers. De twee tieners met wie wij zijn, kennen Kuifje eigenlijk alleen van tekenfilms op televisie.
De film is een meer dan geslaagde verfilming van in feite drie Kuifjes die vrij bewerkt zijn. Hoewel de verhalen van 'Het geheim van de Eenhoorn', 'De schat van scharlaken Rackam' en 'De krab met gulden scharen' door elkaar zijn geweven, is een sterk en logisch nieuw verhaal ontstaan. Een verhaal waarin veel klassieke beelden tot leven komen. Beelden van Kuifje en kapitein Haddock, van Bobby en van Jansen en Jansens (met hun portefeuilles aan elastiek). Beelden zo uit de stripboeken, zodat het een feest der herkenning is. Maar ook nieuwe beelden, zoals het fantastisch vormgegeven zeegevecht tussen de Eenhoorn en de piraten.
Technisch is de film prachtig gemaakt, met de 'motion capture' techniek die leidt tot een goede combi van menselijke bewegingen in een stripstijl. Gelukkig is ook de Milanese nachtegaal van de partij om glas te laten barsten. Zijn er de flauwe grapjes, met de wiskey van Haddock, de havens en kasteel Molensloot. En niet te vergeten beelden van Kuifje die een vliegtuig kan vliegen omdat hij er ooit een reportage over schreef. Het einde vormt meteen iets om naar uit te kijken: de belofte van een nieuwe film.

De tragiek van de bediende van Lucretia Borgia.

Als we het koor van de Laurenskerk binnenlopen staat daar de beeltenis van Paus Alexander VI en liggen er condoleanceboeken. Zo worden we niet zomaar bezoekers van een concert maar zijn we opeens rouwenden bij een herdenkingsdienst. In de serie 'Lof en lust' brengt Domestica het concert 'Hertogin van Ferrara, dochter van de paus'. En hoewel het lijkt te gaan over Lucretia Borgia, staat toch haar bediende centraal. Zij vertelt het verhaal over Lucretia, over hoe zij onderkoeld - met tranen die niet naar de oppervlakte kwamen - het bericht van de dood van haar de vader, de paus, hoorde. Over hoe zij iedereen in de kerk in haar ban hield en hoe zij aan haar macht trachtte vast te houden.
Het is een voorstelling waarbij muziek, zang, tekst en spel op een mooie wijze één geheel worden; bijna een mini-opera. Donatella Civile zet krachtig de bediende neer; ze probeert zich te ontworstelen aan Lucretia. De zwangere sopraan Sonja Volten vertolkt Lucretia. Ze schrijdt langzaam binnen, ze is autonoom en waar de tranen niet komen, zingt ze daar wel over. De muziek onder andere Gesualdo en Palestrina onderstreept de gevoelens. De regie van Serge van Veggel is strak en helder en benadrukt het contrast tussen het zoeken en de wil tot leven van de bediende en beheerstheid van Lucretia. De teksten van Minnekus de Groot brengen niet alleen de bediende tot leven, maar maken ook dat je verschillende kanten van Lucretia ziet en niet alleen de 'monsterlijke'.
De voorstelling begint met de dood van de paus, maar eindigt met de dood van de bediende. Ze hoopte door haar gedachten met ons te delen te ontsnappen aan de macht van Lucretia. Tevergeefs, Lucretia bleek sterker, de bediende drinkt van de vergiftigde wijn en sterft. En wij rouwen niet langer voor de paus, maar voor haar. Een ronde, heldere geslaagde muziektheatervoorstelling.

Monteverdi in de Laurenskerk.

Les Arts florissants vulde afgelopen woensdag de Laurenskerk met de klanken van het tweede madrigalenboek van Monteverdi. Onder leiding van Paul Agnew werd begonnen met werk van voor mij onbekende voorgangers van Monteverdi als Marenzio en De Wert. Zeker de muziek van De Wert wekte interesse om meer van hem te horen Het was een indrukwekkend concert waarin bijna steeds perfect gezongen worden. De klokken van de kerk verstoorde om 21.00 uur even de concentratie en toon. Maar het lijden en vooral de liefde werden steeds prachtig bezongen. Het wachten is op de volgende concerten want het plan is de komende jaren alle madrigalenboeken ten gehore te brengen.

Naar boven op de Laurenskerk.

De restauratie van de toren van de Laurenskerk is afgerond. Een goede gelegenheid om naar boven te klimmen en langs de klokken boven van het uitzicht over Rotterdam en de Maas te genieten.

KRT met Midzomernachtskolder

Het Klein Rotterdams Toneel bestaat 80-jaar en viert dat met een vrolijke uitvoering van Midzomernachtskolder. Het wordt een feestelijke voorstelling die na het begin waarin alles uiteengezet wordt veel vaart krijgt. Ondersteund door live muziek en videobeelden wordt het een sfeervolle en vrolijke voorstelling. Zeker Puck brengt er extra vaart en verwarring in. Zoals bij Hamlet wordt er ook in Midzomernachtskolder een voorstelling opgevoerd. Deze krijgt een extra accent doordat de personages afkomstig neergezet worden als regisseurs uit het Rotterdamse amateurtheater. Hoewel niet helemaal naar het leven getekend, gaf dat wel een extra grappig accent aan een vrolijke avond.

Hemel en vlees. Stanley Spencer in de Kunsthal.

In de kunsthal is 'Schilderkunst tussen hemel en aarde. Sir Stanley Spencer' te zien. Een mooie overzichtstentoonstelling van de voor mij tot nu toe onbekende Engelse schilder Stanley Spencer. Een schilder die in grotendeels realistische beelden het hemelse, het alledaagse, de oorlog en de liefde tracht te verbeelden. In stijl is hij wel wat verwant aan Charley Toorop en Dick Ket.
Bijzonder aan het werk is hoe hij het voor hem hemelse combineert met het alledaagse. De heiligen komen tot leven in zijn woonplaats Cookham en ook de opstanding vindt daar plaats. Maar er zijn ook schilderijen over het lichamelijke waar opmerkelijk genoeg beelden van naakten steeds gecombineerd worden met stukken vlees in hetzelfde schilderij. In de tentoonstelling wordt zijn werk mooi gecombineerd met dat van tijdgenoten en zie je ook hoe de verschrikking van de Eerste Wereldoorlog op verschillende manieren vorm krijgt.

Het mystieke huwelijk. Het beeld overheerst.

Het toneelbeeld is zoals altijd in de voorstellingen van Guy Cassiers van een grote schoonheid. Bij 'Het mystieke huwelijk', deel 2 van 'De man zonder eigenschappen' door het Toneelhuis neemt het beeld een centrale plaats in. Het beeld van de achterwand waar langzamerhand een bibliotheek groeit. Het beeld van de acteur die spreekt met zijn gezicht dat op video eerst groot en scherp is, en dan als het licht op de acteur dooft, zichtbaar blijft, maar vager wordt. Het beeld waarin de handen en het gezicht van Kathelijne Damen verdubbeld worden. Het beeld van een bank die tegelijkertijd doodskist lijkt. Beelden die stuk voor stuk prachtig zijn.
Waar het beeld indruk maakt, maakt het stuk dat minder. De verhouding tussen zus Agathe en broer Ulrich die na de dood van hun vader weer samen komen blijft op afstand. Het raakt niet echt, de tekst blijft te literair. De spanning van het toneel komt niet echt over. De beelden alleen zijn dan hoe mooi ook, niet genoeg.

Germanisch depressief of de groep regeert.

Een mimevoorstelling met tekst. 'Germanisch depressief' van De Gemeenschap is een ongebruikelijke theatervoorstelling. Het begint klassiek met mimespelers in het wit die bewegen als wuivend riet en waar de verstilling heerst. Maar dan onderbreekt één van de spelers de concentratie. Hij wil over zijn gevoel praten want zoals hij zich nu voelt gaat het niet. Op een spitse tekst van Rob de Graaf ontspinnen zich vervolgens gesprekken waarbij alle spanningen en ambities binnen de groep naar buiten komen. De groep lijkt een democratisch geheel - met Duitse grondigheid en discussies over principes - maar is toch vooral een compromis. Een compromis over hoe je tot een voorstelling komt en wat je daarvoor zou moeten laten. De gesprekken worden onderbroken door pogingen tot alleen of samen te bewegen. De voorstelling eindigt schijnbaar zoals die begon, maar de groep is niet meer hetzelfde.

Foto: Sanne Pepper.

Calefax in de Doelen: blazen en dansen.

Op het podium in de grote zaal van De Doelen staan vijf muziekstandaards, verder is het leeg. Het Calefax rietkwintet geeft een concert en bij twee delen van het concert is er dans van studenten van Codarts. Het concert bevat Franse muziek van onder andere Debussy, Ravel en Rameau. Op de Suites les Boreades is een choreografie gemaakt. Spannend is de interactie die de dansers met de blazers aangaan. Soms zuchten de dansers tegelijkertijd met de klanken van de blazers. Een goede interactie, maar als geheel is de dans wel erg vol, iets meer rust had het geheel versterkt. De dansers improviseren bij het moderne stuk Artefaxxxx; de onrust van de muziek zie je terug in de dans.
Hoogtepunten van het concert zijn de motetten van Antoine Brumel uit de 15e eeuw. De sopraan saxofoon straalt tijdens deze motetten en de concentratie houdt de zaal in zijn ban. Bijzonder is ook de Claire de lune van Debussy en Ravel's Le Tombeau de Couperin. Afgesloten wordt met een prachtig toegift van Bach wat in al zijn precisie en intensheid wonderschoon is.

Lotus. Eenzaamheid in Rotterdam.

Een film opgenomen in Rotterdam is altijd leuk om te bekijken, al was het maar om te zien hoe de stad in beeld is gebracht. In Lotus zien we naast de Erasmusbrug en Rotterdam Centraal ook Antonius Binnenweg, de Kop van Zuid, de kranen van het Havenmuseum en het Brienenoordeiland voorbij trekken. Als Rotterdammer valt dan op dat de scènes van een rennende hoofdpersoon op de Erasmusbrug niet helemaal kloppen want dan zie je de ene kant van de brug en dan de andere. Maar ach dat zijn details die niet wezenlijk zijn voor de film.
De film draait om diverse Rotterdammers die eenzaam zijn. Een ensemblefilm zoals in Magnolia (ook al een bloem), maar niet zo sterk. Het meest bijzondere verhaal is het verhaal dat wordt vertolkt door Jack Wouterse en Frieda Pittoors. Zij zijn een stel dat uit elkaar is gegroeid, apart woont, maar af en toe weer samenkomt voor hun autistische zoon. Compleet met lampen, kleedjes en foto's die worden meegebracht. De eenzaamheid, wanhoop, soms gemaakte vrolijkheid, maar ook de poging van een nieuw eigen begin worden goed in beeld gebracht. Er zitten meer sterke verhalen, maar ook wat zwakkere. Al met al lijkt er niet veel hoop voor deze Rotterdammers, ze moeten doorgaan in hun eenzaamheid, ondanks de schoonheid van Rotterdam.

Nul = 0. Avantgarde terug in Schiedam.

De paar keer dat ik in het Stedelijk Museum in Schiedam was, zag ik daar interessante, kleinere tentoonstelling. Nu is er de mooie tentoonstelling 'Nul = 0' over de kunstenaarsgroepen Nul en Zero te zien. Er is werk van onder andere Jan van Schoonhoven, Armando Henk Peters te zien, maar ook van Duitse en Japanse kunstenaars. Gerealiseerd werk, maar ook plannen voor een nooit gerealiseerde tentoonstelling Zero op Zee die bij Scheveningen moest plaatsvinden. Het is soms strakke, soms schijnbare eenvoudige kunst, soms reconstructies, maar altijd slim en zeker de moeite waard.

Liefde in tijden van gifaffaires.

Het is al weer even geleden dat ik dit blog heb bijgewerkt. Over de laatste voorstellingen van de Internationale Keuze van de Schouwburg heb ik niet meer geschreven. Achteraf is dat jammer want bij het zien van 'Liefde in tijden van gifaffaires' van mightysociety komt 'La fin du Western' terug. Ook een voorstelling over Ivoorkust (met een decor dat aan de kunst van Donald Judd deed denken). Het zijn beide voorstellingen over de actualiteit, over presidentsverkiezingen of over de gevolgen van een gifaffaire (of was het toch geen echte affaire?).
De voorstelling valt in drie delen uiteen: een bezoek aan Ivoorkust dat uit lijkt te lopen de werving voor een spelshow. Het tweede deel vind ik het meest sterke daar wordt een persconferentie gecombineerd met het Medea-verhaal, een woedende Medea wil wraak nemen op de ondernemer Jason. Het laatste deel is een dans tussen twee van de mannen. De voorstelling associeert op de actualiteit, terwijl 'La fin du Western' de verwarring van de dubbele president van Ivoorkust direct op het toneel bracht. Dat gaf nog meer energie.

De glans van het verleden. Midnight in Paris.

Afgelopen zomer in San Francisco was de kunst te zien die Gertrude Stein verzameld had, was er een tentoonstelling over haar veelzijdigheid en hoorde ik de opera waarvoor zij het libretto schreef. Vanavond kwam ze tot leven in de nieuwe Woody Allen film 'Midnight in Paris'. De film waarin de jonge Amerikaanse schrijver Gil 'vlucht' voor zijn verloofde, vlucht naar het verleden van de roaring twenties. Want het echte leven met een verloofde, met wie hij alleen gemeen heeft dat ze van Indiaas eten houden, en het moeizaam schrijven van een roman, valt toch tegen.
Als dan de klok middernacht slaat stapt hij in de wereld van de jaren '20 in Parijs met Scott Fitzgerald, Hemingway, Cole Porter, Picasso, Dali, Bunuel, Matisse en de bijzondere mooie Adriana. Gertrude Stein vervult haar bekende rol als stimulator van de kunsten door hem te adviseren over zijn roman. Het is erg grappig de beroemdheden en hun essentie te zien (Hemingway over boksen en de angst voor de dood die slechts kan wijken tijdens de complete overgave van de liefde). Het lijkt escapisme maar is meer, een oproep om te kiezen voor waar je echt in gelooft. Het laat zien wat kunst aan ideeën biedt. Het gaat over hoe om te gaan met het verlangen naar de gouden gloed van een andere tijd en de keuze voor het nieuwe en het geluk dat je dan kan vinden. Een warme, speelse en intelligente film.

Gólgota Picnic. Internationale Keuze 5.

Een vloer vol broodjes, McDonalds broodjes. Is het het brood dat Zijn Lichaam is? Of zijn het de resten van schedels op Golgota, de schedelplaats? 'Gólgota Picnic' is een hoogtepunt van de Internationale Keuze door de vorm, het commentaar op het lijdensverhaal en de prachtige muziek van Haydn. Het is een voorstelling die zowel volstrekt uniek is als ook refereert aan de openingsvoorstelling 'Ich schau dir in die Augen'. Niet alleen de combinatie van lichamelijk spel en spannende teksten, maar ook de lichamen die vol verf worden gespoten, kenmerken beide voorstellingen.
De tekst en regie van Rodrigo Garcia zit vol verwijzingen naar het lijdensverhaal en de verbeelding daarvan. Dat is vaak spottend, maar vooral ook over hoe het onze cultuur heeft doordrongen. Van klassieke beelden en poses, schilderijen van Rubens tot kritiek over hoe weinig succesvol Christus als politicus was. Naast het verhaal over Christus is het ook een voorstelling over voedsel, over walging, over broodjes met levende wormen, over lichamen die zich in elkaar verstrengelen. Tussendoor teksten die vragen stellen.
Het eerste deel van de voorstelling is heftig, intens, kritisch, lichamelijk en soms vies. Maar dan kantelt de voorstelling, de acteur/pianist Marino Formenti, die eerder de McDonalds bekers bracht, kleedt zich uit en speelt naakt op de piano 'Die sieben letzten Worte unseres Erlösers am Kreuze' van Haydn. Even intens als het eerste deel, de spanning is in de zaal voelbaar, maar tegelijkertijd is het ook teder en ontroerend en vol van geloof. Een voorstelling die hoofd, hart en geest raakt.

Free Mason #2. Internationale Keuze 4.

Bij de Schouwburg komen een trompetspeler en een oudere Surinaamse man die gedragen teksten over Suriname spreekt. Hij roept Mason in herinnering en we volgen de trompetspeler richting de West-Kruiskade. Onderweg komen we een evangelist tegen die met kruis over Mason en de Heer wil getuigen. De voorbijgangers kijken verbaasd toe.
We komen bij een parkeergarage waar vervolgens zich een variatie op een Surinaams begrafenisritueel ontspint. Er is wierook, muziek, verhalen en een minnares die zoete herinneringen ophaalt.
Maar is het een echt begrafenisritueel, wie kende Mason eigenlijk of is het toch een namaak-ritueel? De regisseur (?) die binnenstormt lijkt die mening toegedaan, maar ook hij voegt zich toch. Dan gaat het in optocht achter de kist naar het wijkpark. Hoewel het goed voelt om zo achter de kist aan te lopen eindigt de voorstelling toch wat vaag. Leuk is dat een deel van bezoekers enthousiast mee zingt met de voor hen bekende liederen, grappig zijn de clichés waar mee gespeeld wordt (een 'Indiaan' met veren, eten en de rasta). Maar het geheel blijft teveel een anekdote zonder dat we Mason echt ontmoeten.

This is not a love story. Internationale Keuze 3.

'Do you like whales?', dat lijkt één van de centrale vragen in de Zweedse dansvoorstelling 'This is not a love story' van Gunilla Heilbron. Het is een bijzondere zachte voorstelling. Twee dansers die een treinreis door Europa vormgeven, die elkaar vinden via het antwoord op de vraag of hij van walvissen houdt. Die foto's navertellen, die een filmscene naspelen en hoewel ze steeds van van stijl veranderen een zelfde lichtheid en tederheid behouden. De combinatie van soms absurde tekst en dans werkt goed en met een warm gevoel verlaat je de zaal.

Lessons in revolting. Internationale Keuze 2.

'De revolutie is schitterend en al het andere is flauwekul'. Dat was de titel van een geschiedenisscriptie die ik op de middelbare school schreef over de Duitse revolutionair-socialiste Rosa Luxumburg. 'Lessons in revolting' brengt de Arabische lente in het theater. Ruud Gielens en Laila Soliman brengen videobeelden, eigen getuigenissen, muziek en dans van acteurs. Het is een voorstelling die de geschiedenis dicht op de huid zit. Je voelt de energie en opwinding van de revolutie, het gevoel van samen zijn en ook van over de grens gaan. Tegelijkertijd ervaar je ook hoe de revolutie toch weer tussen de vingers door lijkt te glippen. Wat verandert er als één van activisten door een militaire rechtbank tot vijf jaar gevangenis wordt veroordeeld. De dans is intens, de megafoon klinkt en je leeft mee, de revolutie krijgt een persoonlijk gezicht.

Ich schau dir in die Augen. Internationale Keuze 1.

Het is een meer dan bijzondere voorstelling 'Ich schau dir in die Augen, gesellschaftlicher Verblendungszusammenhang' waarmee de Internationale Keuze van de Schouwburg start. Een theoretische voorstelling over theater die ontregelend is, vol energie en vrolijkheid zit. De acteur Fabian Hinrichs van de Volksbühne am Rosa-Luxumburgplatz is fenomenaal. Hij neemt je op sleeptouw door de voorstelling en met een blik betovert hij de zaal. Hoewel hij kritiek uit op de terreur van het interactieve theater zucht en zing je toch met hem mee.
Maar Hinrichs, op de tekst van Pollesch, kiest voor het interpassieve theater. Hoe kan je loslaten zelfs dat wat je liefhebt. Wat zegt theater nog als de tekst niet alles is. Als sinds 1971 in Bretton Woods de koppeling van de dollar aan het goud werd losgelaten en daarmee ook geld geen 'echte waarde' meer heeft. En zelfs het lichaam niet meer iets vaststaands is, de huid wordt tenslotte steeds vervangen. De hand van je moeder die je voedde is niet dezelfde hand van je stervende moeder. Wat is theater dan nog? Tegelijkertijd is de voorstelling een ode aan het theaterspel, aan een intelligente tekst, aan de energie en de kracht van het lichaam. Aan het verleiden van ons als publiek. Een prachtig begin van de Internationale Keuze.

Melancholia. Muziek, magie en de ondergang van de wereld.

Twee manen, dat is waar ik aan denk bij één van de eerste scènes van Melancholia, de nieuwe film van Lars von Trier. Twee manen zoals in 1q84 de laatste roman van Murakami, als je die ziet, ben je in een andere wereld. In Melancholia verandert de wereld ook, niet door een tweede maan, maar door een planeet die richting aarde komt. In de eerste scène zien we de hele film al, Melancholia raakt de aarde en de aarde vergaat. Dit alles onder de indrukwekkende muziek van Wagner uit Tristan en Isolde.
De zussen Justine en Claire staan centraal in de twee delen van de film. Justine kan niet gewoon leven, Claire raakt in paniek als Melancholia de aarde nadert, terwijl Justine juist kalmer wordt. Hoe erg is het dat de wereld ten onder dreigt te gaan, vraagt Justine zich af. Is het eerste deel ook nog enigszins ironisch, het wordt somberder en magischer verder in de film. De beelden in de film zijn prachtig, ook als het soms uit focus is. De muziek versterkt alles en de acteurs zijn heel sterk.
Al kijkend moest ik af en toe terugdenken aan 'The tree of life'. Stond daar het leven en de verbinding tussen de generaties. In Melancholia is droefenis en dood steeds aanwezig. Er rest weinig meer dan een magische grot die in de storm nog enige warmte en verbondenheid geeft.

Muziek op de Wilhelminapier.

Voordat de regen zondag aan het eind van de middag is er op de Wilhelminapier in het kader van het Rotterdam Philharmonic Gergiev Festival en 24 uur cultuur volop muziek te horen. Accordeons, een zingende zeemeermin en trombones met de Watermusic van Händel.

Monumenten en bodybuilders.

Open Monumentendag heeft altijd iets van gluren bij de buren. Zeker als je in woningen mag binnenkijken. Bij de Müllerpier bezoeken we eerst de vroegere conciërgewoning in het Blauwhoedveem. Daarna is het binnenkijken in een loft en penthouse in het Jobsveem. Grote mooie huizen en zo opgeruimd; tijd om mijn stapels boeken en kranten weer eens op te ruimen.
Tot nu toe zag in het quarantaineterrein op Heijplaat alleen vanaf de boot. Een goede gelegenheid om nu er eens rond te kijken. Slechts een enkele keer en dan nog maar gedeeltelijk gebruikt voor quarantaine, is het nu al weer jarenlang een kunstenaarskolonie. Maar toch hier en daar is er nog een herinnering te zien aan de voormalige functie.
Terug in de stad na een korte scène bij het O.T. Theater met de altijd bijzondere acteur Bert Luppes gaan we naar de Witte de With. Bij het Rotheater zien we 'De bonteavond van de bodybuilders'. Het is een bijzondere voorstelling. Er is een groot contrast tussen het image van de bodybuilders als stoer, gevaarlijk en macho en de stukjes en het dansje dat ze opvoeren. Zingend spelen ze een bakkers- en doktersscène. Het tuttig dansje dat ze daarna doen ontlokt de meiden die naast me zitten het commentaar dat ze daar toch nooit aan mee zouden doen. Juist dat contrast is spannend, vooral als daarna er wel een scène komt die uit het 'echte' leven van de bodybuilders komt. Het zou mooi geweest zijn als er nog meer van die 'echte' verhalen ontwikkeld waren.

Openingsavond Gergievfestival.

Gisterenavond was het de openingsavond van het Rotterdam Philharmonic Gergiev Festival. Een concert onder leiding van Gergiev zelf met muziek van Wagner, Britten en de negende symfonie van Mahler. Na een deel uit Lohengrin klinkt de suite uit Death in Venice van Britten vol ritme. Slagwerk speelt een belangrijke plaats in in dit werk en je hoort de klonken van San Marco en de klanken van Venetië. Een mooie vooruitblik op een bezoek aan de Biennale in Venetië later dit jaar.
Het hoogtepunt van de avond is de negende van Mahler, de overweldigende muziek, het einde waar keer op keer afscheid wordt genomen en de energie en de ban van Gergiev. Hij heeft niet alleen het orkest in zijn ban, maar ook de zaal. Volledig gaat iedereen met hem mee en dat is bijzonder om te zien en voelen. De laatste toon sterft weg en de stilte blijft, de stilte in zijn handen. De stilte waarin de muziek nog klinkt en de energie gevangen is.

Jeff Wall. Beelden en verhalen.

Na het theater zien we in Bozar in Brussel de tentoonstelling van de Canadese kunstenaar Jeff Wall. Zijn foto's lijken spontaan, maar zijn meestal geënsceneerd. Op die manier kan het juiste ogenblik in al zijn detail worden getoond. Doordat zijn foto's op speciale lichtbakken worden getoond, schijnen ze je scherp tegemoet. Dat nodigt uit om goed te kijken en overweldigt soms. Op de tentoonstelling worden werken van hem gecombineerd met werk van kunstenaars die hem geïnspireerd hebben of met wie hij zich verwand voelt.
Bijzonder zijn ook de zes verhalen die op de foto's geïnspireerd zijn. Verhalen die je kunt lezen, maar die je ook hoort op de audioguide als je voor de foto staat. Foto's die inspireren tot een zeer diverse, persoonlijke en soms spannende verhalen. De verhalen voegen een extra dimensie aan de tentoonstelling toe. Het is daarmee een mooie tentoonstelling die verder reikt dan het beeld.

En atendant. Adem, dans en muziek.

Een adem, een zucht, de zaal begint mee te ademen en langzaam gaat het over in het bespelen van een fluit. Zo begon het nieuwe 'culturele seizoen' vorige week in Brussel bij 'En atendant' van Rosas. Tijdens het theaterfestival zien we de voorstelling in Brussel. Het is een bijzondere voorstelling die ooit speelde op het festival in Avignon toen de avond viel. Nu wordt het eerst donker in de zaal en uiteindelijk ook op het toneel.
Klank speelt in de voorstelling een belangrijke rol. De adem, muziek en de beweging van de dansers vormen samen een geheel. Er is veertiende eeuwse muziek, Ars Subtilior met subtiele klanken die samengaat met de dans. Bewegingen die bestaan uit kleine stappen, uit aantrekken en afstoten, soms zacht, soms stevig. En op het eind wordt het steeds donkerder als de nacht valt. De dansers verdwijnen langzaam in het duister, de klank blijft.

De kaart en gebied. Wat vertelt meer?

Wat vertelt meer de kaart, de originele foto of het gebied zelf? In 'De kaart en het gebied' van Michel Houellebecq lijkt de conclusie dat de kaart het meeste zeggingskracht heeft. De kaart, of welke kunstvorm dan ook (de foto's, schilderijen en installaties van Jed Martin) belichten steeds een kern van wat het in beeld brengt. Daarmee voegt het iets toe aan wat er al is of wat aan de oppervlakte zo duidelijk lijkt. Tegelijkertijd gebeurt dit in het boek door de kunstenaar Jed Martin die grijs is en weinig uit het leven verlangt. Een contrast dat niet wordt verklaard. Het boek bevat meer opmerkelijke elementen, een personage met de naam Michel Houellebecq die een tekst schrijft voor een catalogus en later vermoord wordt. De moord die vervolgens moet worden opgelost. De verschillende onderdelen wisselen elkaar af en je blijft gefascineerd lezen.

Drie keer theater in San Francisco.

Terwijl er in Nederland alleen theater te zien is op (buiten)festivals gaat in San Francisco het theaterleven ook in augustus door, en met meer dan musicals voor toeristen. Het Actors Theatre of San Francisco brengt American Buffalo van David Mamet. In een klein zaaltje, wat vaag doet denken aan het oude nog niet gerenoveerde LantarenVenster, wordt met veel vaart het verhaal gebracht over drie pseudo-oplichters die een muntencollectie willen stelen. De tekst is prachtig, gesprekken die net langs elkaar hen lijken te gaan, maar juist de vriendschap en spanning tussen de mannen goed in beeld brengen. Het spel is realistisch en vol vaart.
Waiting for Giovanni is een try out van een nieuw toneelstuk van Jewelle Gomez over de zwarte homoseksuele schrijver James Baldwin en zijn dilemma of hij zijn boek 'Giovanni's room' wel of niet moet publiceren. Kan en mag een zwarte schrijver zich in de jaren '50 permitteren om een boek met een homoseksueel thema over twee witte mannen uitbrengen. Het boek is nog steeds mooi, het toneelstuk werkt echter niet goed. De tekst bevat teveel scènes en teveel didactiek. De hoofdpersoon speelt goed en lijkt ook op James Baldwin, maar een deel van het andere spel is opnieuw realistisch maar nu slecht. De acteur die de Franse geliefde speelt moet dit doen met een flauw Frans accent (inderdaad je denkt aan 'Do you have a reum for me?' of 'Allo, allo'). Bizar waarom dit zo zou moeten.
Het meest vernieuwende is 'Four Saints in three acts. An opera installation'. Een heropvoering van deze opera uit 1934 met een libretto van Gertrude Stein en muziek van Virgil Thomson. De opvoering vindt plaats in het kader van de grote tentoonstelling in het SFMOMA van de collectie moderne kunst die Gertrude Stein en haar broers aan het begin van de 20e eeuw in Parijs verzamelde. Een modernistische opera met verhaal over de dood van St. Theresa en St. Igantius maar waar je de tekst en ontwikkeling eigenlijk niet hoeft te volgen. Het gaat om de klanken van woorden in combinatie met de muziek 'alas, pigeons on the grass'. Dus laat ik klanken, beeld en tekst over me heen komen. En dat werkt, het is vreemd, soms grappig en zeker bijzonder.

Freedom. Een gezin en een land.

Een vakantie in de VS was het juiste moment om Freedom te lezen, de roman van Jonathan Franzen die gezien wordt als het symbool van de afgelopen jaren. Het is een intrigerende roman over Walter, Patty, hun vriendschap met Richard en hun kinderen. Het perspectief van de roman verschuift vaak waardoor de verschillende karakters steeds een deel van hun eigen geschiedenis en die van de anderen vertellen.
Wat me vooral bij blijft is het verlangen dat iedereen heeft, verlangen naar iets wat er niet is, maar toch verlangens waar de meeste karakters denken recht op te hebben. Recht zonder dat verwacht wordt dat het gevolgen voor hen zelf of anderen kan hebben. Dat verlangen brengt echter lang niet altijd dat wat er van wordt verwacht.
Naast dit onderliggende thema is het inderdaad een gedetailleerd portret van Amerika. Van spanningen tussen liberals en 'white trash' die zich de vrijheid van het recht op wapens niet laten ondernemen. Van de spanning die deel is van het land omdat immers juist de koppige en eigenzinnige mensen naar de VS emigreerde. Van natuurbehoud als denkmantel voor winst en natuurvernietiging. Je blik verandert door Freedom, zeker als je de echtheid van de roman voorbij ziet komen.

San Francisco.

Na natuur, was het de afgelopen dagen tijd voor San Francisco. Hoewel Amerikaans met cable cars, pancakes voor het ontbijt en veel daklozen, was er ook veel Frans deze dagen. Toeristen die overal rondliepen, tentoonstellingen over de verzameling van Gertrude Stein en haar broers in Parijs, Picasso's uit Parijs en het museum Legion of Honor gemodelleerd naar Frans voorbeeld.
Maar San Francisco is ook de liberale stad, de homo en lesbo stad - zeker in de Castro. En een stad met zeeleeuwen in de haven, met mooie Victoriaanse gebouwen, met vergezichten, met mist en met de Golden Gate Bridge. Via de brug de stad binnen komen rijden en het uitzicht er op.