Potiche. Verrukkelijke jaren '70 film.

Het begin van de film is helemaal in stijl, beeld, lettertype, muziek en Catherine Deneuve die jogt door de bossen. Ze ziet een hertje, een eekhoorntje, en twee konijnen die druk bezig zijn, en maakt er een klein gedichtje over. Suzanne is de vrouw van Robert een paraplufabrikant en een mannelijke tiran. Ze lijkt zich te hebben neergelegd bij het feit dat ze geen eigen mening mag hebben, zijn overspel moet tolereren en blij mag zijn met al haar huishoudelijke apparaten. Haar kans komt echter als er een staking uitbreekt en haar man een hartaanval krijgt en zij de leiding van de fabriek over moet nemen. Dat gaat onverwacht goed en ze wil dan ook niet wijken als Robert hersteld terugkeerd. Maar op vrouwelijke solidariteit van haar dochter hoeft ze niet te rekenen; die helpt haar vader terug aan de macht. Maar gelukkig heeft zij, ondersteund daar haar zoon, nog een verrassing in petto. Als ze niet lang haar bedrijf kan leiden, dan biedt de politiek een nieuwe mogelijkheid. Een mooie manier om ook iets te zeggen over de (on-)mogelijkheden van vrouwen in de (Franse) politiek.
De film is prachtig vormgegeven. Alles klopt: de kleren, de muziek, de borden en zelfs het gemeentehuis (let op de ramen en deuren). Maar er is veel meer. De warme gloed van de vroegere liefde tussen Suzanne en de huidige communistische burgemeester-kamerlid (Gerard Depardieu). Ze vinden iets van hun vroegere liefde terug, maken een dansje, maar Suzanne beseft dat de weg terug niet meer kan. De onverwachte kanten van Suzanne in de liefde, wat gebeurt er als ze een lift aan neemt (en waar wijzen de konijntjes naar vooruit). Robert die terugkomt van vakantie en eerst weer naar zijn secretaresse verlangt. Als zij hem echter afwijst, krijgt zijn vrouw de armband en niet zij. Haar zoon die steeds homoseksueler blijkt en een relatie krijgt met iemand aan wie hij eigenlijk te nauw is verwant. Maar het is vooral Catherine Deneuve die de show steelt, want als ze moet gaan onderhandelen met de stakers dost ze zich uit met al haar juwelen want zij hebben toch recht om te zien waaraan zij hebben bijgedragen. Stijl, charme en vele onverwachte kanten dat alles heeft Suzanne. Geheel verwarmd, verheugd en vol goede moed verlaten we de bioscoop.

Double Sexus: seks, gender en geweld.

In het gemeentemuseum in Den Haag is het druk op deze dinsdagmiddag. De tentoonstelling Double Sexus brengt het werk samen van Louise Bourgeois en Hans Bellmer. Werk waarin seksualiteit en gender centraal staat. Bij één van de eerste foto's van Bellmer van zijn 'pop' gaan de gedachten uit naar de eerste serie van Dexter en de delen van een pop die hij daar steeds krijgt. Misschien niet eens zo'n vreemde associatie want naast seksualiteit neemt geweld ook een belangrijke plaats in het werk van beiden. Bellmer maakte zowel foto's van een pop of liever gezegd van lichaamsdelen die samen een 'pop' vormen als ook magisch-realistische tekeningen. Steeds wordt gezocht naar wat seksualiteit en gender inhouden.


Louise Bourgeois is vooral bekend door haar grote spinnen zoals onder andere in de Tate Modern een paar jaar geleden. Nu staat er één in de vijver van het gemeentemuseum. Een spin als beeld van de moeder. Haar andere werkt varieert van beelden die het mannelijke en vrouwelijke op bijzondere manieren combineren maar ook tekeningen als deze 'Ten AM is when you come to me'. Tekeningen die meer tederheid uitstralen. Zo vormt de tentoonstelling een intrigerende tocht langs seksuele gedachten, mogelijkheden, geweld en spanning, maar ook tederheid die komt van het samen zijn.

Johan Thorn Prikker in Boijmans en in de Burgerzaal

Als je regelmatig op het Rotterdamse stadhuis komt, vormen de wandschilderingen een vertrouwd gezicht. In de raadszaal figuratief en in de Burgerzaal met iets meer abstracte vormen. Goed bekijken doe ik ze echter zelden. Pas tijdens de museumnacht in 2009 werd de schoonheid van de schilderingen in de Burgerzaal, juist doordat ze prachtig werden belicht, me pas echt duidelijk bij een voorstelling van 'Het Lage Licht'. In Boijmans is nu een grote overzichtstentoonstelling te zien van Johan Thorn Prikker, de schilder van onder andere de wandschilderingen in de Burgerzaal. Opmerkelijk genoeg werd destijds dit ontwerp van hem over de haven voor de raadszaal afgewezen.
De mooie tentoonstelling laat de diverse aspecten van het werk van Prikker zien. Beginnend bij zijn symbolistische werk met Maria tussen tulpen en een lijdende Christus, zijn politieke tekeningen en zijn meubels. Zijn grote succes kwam in Duitsland met wandschilderingen, maar vooral met glas-in-lood-ramen. Eerst realistisch en symbolisch, maar steeds abstracter. In Düsseldorf in museum kunst palast zagen we een prachtig raam in het trappenhuis en de opstelling van de ramen in Boijmans is bijzonder mooi. Het nodigt uit om bijvoorbeeld de kerk in Keulen te gaan bekijken. Een volgende keer in de Burgerzaal kijk ik toch beter naar de wandschilderingen.

Moord in de kerststal

Kerstverhaal meets Agatha Christie dat is dit jaar de kern van de kerstvoorstelling van het Rotheater. Na de moderne sprookjesmix van 'Lang en gelukkig' en het niet helemaal wilde westen van Snorro zijn we nu in hotel 'De Goede Afloop' met een kerststal als zogenaamde themakamer. De zaal heeft er zin in, de spelers hebben er zin in, er wordt volop gelachen en er zijn actuele grappen.
Sommige elementen zijn sterk. Allereerst Jack Wouterse als Agatha Christie, wijs en in het zicht van de dood, zeker als hij omgeven wordt door allemaal kleine mini Agatha's. De engelen beginnen sterk. De sprekende ongeboren Jezus en de nuffige ezelin en Brabantse Oss zijn grappig. Het geheel heeft echter naar mijn gevoel minder vaart dan de eerdere voorstellingen. Natuurlijk de uitgebreide uitleg over hoe de moord nu in elkaar zit, hoort bij de Agatha Christie boeken. Maar toch kom ik niet helemaal in de flow van de voorstelling. Voor de pauze komt het verhaal wat traag op gang en Billy de bell boy heeft niet dezelfde pit als Knoop of Snorro.
Natuurlijk zijn het kerstverhaal en Agatha Christie over bekend en dat maakt de voorstelling leuk, maar het echte spel met beide elementen komt maar ten dele tot stand. Ik wachtte op de echte pit of het echte over the top, maar voor mijn gevoel kwam dat niet. Dan is het slotnummer 'Ik geloof dat ik vlieg' toch minder het hoogtepunt waar ik op had gehoopt.

Al mijn zonen

Vorig seizoen speelde Oostpool 'Van de brug af gezien', nu bracht Toneelgroep Amsterdam 'Al mijn zonen'. Beide sterke stukken waarbij het wachten is op de noodlottige afloop. Centraal in 'Al mijn zonen' staat de verhouding tussen vader Joe Keller, moeder Kate, zoon Chris en de overleden zoon Larry. Moeder gelooft hardnekking dat Larry niet dood is, maar vermist. De komst van Larry's vroegere verloofde Ann, op uitnodiging van Chris om haar een huwelijksaanzoek te doen, zet de verhoudingen op scherp. Immers haar vader, en Joe's vroegere compagnon, is veroordeeld omdat hij beschadigde vliegtuigonderdelen had geleverd. Iets wat leidde tot de dood van 21 soldaten.
De dood staat tussen de familieleden in. Moeder kan de dood van Larry niet aanvaarden, Chris worstelt met het leven na de doden die hij zag aan het front en vader Joe blijft ontkennen dat hij het was die verantwoordelijk was voor de foutieve onderdelen en dus de dood van die soldaten. De vraag is wat sterker is de noodzaak van de waarheid of de familiebanden en het ophouden van de schijn en de illusie. Aan het einde van het stuk heeft Chris voor de naakte waarheid gekozen en staat hij alleen.
Het is een krachtige en fysieke voorstelling, met letterlijk het gevecht tussen vader en zoon. Een gevecht in de regen en de modder, omdat alleen in die elementen de confrontatie kan komen. Roeland Fernhout speelt de zoon eerst ingetogen, twijfelend over wat wel en niet kan, maar uiteindelijk kan hij niet terug. Fred Goessens is de vader die zichzelf op alle mogelijke manieren probeert te overtuigen dat hij toch het goede heeft gedaan voor zijn familie. In haar rol als moeder herinnert Marieke Heebink aan haar rol van mormonenmoeder in Angels in America. In de regen stromen de illusies weg, illusies over de familie, over wat eens weg, maar ook over een mogelijke toekomst. Alleen verlaat Chris het podium.

Foto: Sanne Peper

Sneeuw in de duinen

Even er een paar dagen tussen uit geweest. In Santpoort waar familiegeschiedenis ligt. Gewandeld in de besneeuwde duinen.

The Krazy House. Dansen: terughoudend of vol overgave.

De fotografe Rineke Dijkstra is beroemd geworden met haar portretten van jongeren. Frontale foto's die de kern van de jongeren in beeld proberen te vatten. In 'De Hallen' in Haarlem is nu de tentoonstelling 'The Krazy House' te zien. Opnieuw staan jongeren centraal maar nu vijf jongeren die dansen. Dansen in een speciaal gemaakte studio op hun eigen favoriete muziek. Het is een prachtige videoinstallatie geworden.
De jongeren weten zich bekeken door de camera en gaan daar elk op hun eigen manier mee om. Soms eerst ingetogen, schoorvoetend en slechts kleine bewegingen makend, maar dan toch daarna de overgave. Of de Gothic jongen die zich totaal overgeeft aan de muziek, volop headbangend en luchtgitaar spelend. Maar dan als de muziek stopt dan kijkt hij, lacht hij, niet verontschuldigend maar toch enigzins van 'zie mij nou'.
Bijzonder vond ik het verschil tussen de twee jongens en drie meisjes. De meisjes waren meer ingetogen, de jongens gingen er vol in. Niet alleen met Gothic, maar ook op house. Toeval of zegt het iets over de mate van vrijheid die jongens en meisjes hebben om zich te presenteren. Soms was het duidelijk dat de bewegingen afkomstig waren uit een videoclip, op andere momenten werd er een eigen vorm aangegeven. Steeds was er de grens van presentatie en authenciteit. Fascinerend om te zien.

Foto: Rineke Dijkstra

You Will Meet a Tall Dark Stranger

Een nieuwe Woody Allen-film is altijd iets om naar uit te kijken. Altijd onderhoudend, goede acteurs, goed gefilmd, soms scherp, soms bijtend, soms ontroerend. Bovendien voelen de films ook vertrouwd aan. Je zou bijna kunnen zeggen dat het afleveringen zijn uit een serie, een serie met een jaarlijkse aflevering. De aflevering 2010 was er eentje die wel aardig was, maar was niet echt scherp. Zeker ik heb een genoegelijk 90 minuten beleefd, maar buiten in de sneeuw was de film weer snel verdwenen.
In Londen zoeken mensen hun troost in illusies om zo aan het alledaagse leven, de ouderdom en de dood te ontkomen. Anthony Hopkins verlaat zijn vrouw omdat hij jong wil blijven en valt voor de prostituee Helena (met flauwe maar toch leuke grapjes over haar accent en hoe ze het jammer vond dat Spoken van Ibsen niet eens eng was). Zijn vrouw zoekt haar heil bij een waarzegster. Zijn dochter is getrouwd met een schrijver en raakt verliefd op haar baas. En de mislukte schrijver denkt zijn muze te vinden in de mooie overbuurvrouw in rood. Vooral bij haar keuze voor hem vraag je je af wat haar bezielt; de wannabe schrijver is duidelijk een zelfingenomen kwast die nooit iets werkelijks zal schrijven.
Aan het eind van de film lijkt iedereen ondanks alle grappen ongelukkiger dan bij aanvang. Slechts de verlaten vrouw heeft door haar onbegrensde geloof in de waarzegster iets wat lijkt op een nieuwe liefde gevonden. Voor haar bleken illusies beter dan pillen. Voor de anderen zijn er geen pillen noch illusies. Maar die zwarte conclusie raakt niet.

Welk Stuk. Theater en politiek.

De discussie over politiek en kunst is door de bezuinigingen actueler dan ooit. Zijn het gescheiden werelden, moet kunst een boodschap hebben, kan een zoektocht interessant zijn? Laura van Dolron maakt nu de voorstelling 'Welk stuk' waarin ze deze week elke dag een andere politicus ontving. Dinsdag zagen we de voorstelling met Pieter Omtzigt, Tweede Kamerlid voor het CDA.
Laura van Dolron maakt intelligent theater waarin ze vragen stelt, op onderzoek gaat, twijfelt en met zichzelf als personage speelt. De voorstelling 'Welk stuk' heeft ze al gespeeld met acteurs en caberetiers gespeeld en nu dus met politici. Als een belangrijk deel van je werk bestaat uit samenwerken met wethouders is het extra interessant om naar deze voorstelling te kijken. Ik stelde me voor hoe een aantal van de wethouders die ik ken het in dit stuk zouden doen. Ik hoop dat als ze ooit gevraagd worden dat ze het ook doen.
De voorstelling vraagt overgave. Overgave als een takje dat zich op de stroom van de rivier laat meedrijven. Overgave aan de tekst van Laura van Dolron. Overgave omdat soms in de tekst van een ander meer authenciteit ligt dan in het gebruike geritualiseerde gebrabbel dat je als antwoord krijgt op een vraag. Pieter Omtzigt gaf zich echter niet zomaar over. Hij hield zich zelden strikt aan de tekst, maar gaf zijn eigen twist aan de tekst. Je zag hem letterlijk en figuurlijk worstelen met de tekst en met het idee. Wilde hij wel alleen de speler zijn die een tekst opleest. Nee hij wilde meer. Wilde Laura tenslotte niet een werkelijk gesprek met de politicus, waarom dan alleen in voorgeschreven teksten? Want als je gelooft dat er integere politici zijn ga dan het echte gesprek met ze aan zo stelde hij. Het werd zo soms een duel, alsof je naar schermers keek, fijnzinnig en scherp en het hield me op het puntje van mijn stoel.
Aan het einde draaien de rollen zich om en Pieter Omtzigt blijkt een goed regisseur. Hij legt (als financieel specialist) Laura een tekst in haar mond over de BTW-verhogingen die ze eigenlijk niet wil uitspreken. Hij bouwt snel door op het denken van Laura van Dolron en formuleert scherp. En hij ontroert de zaal door Laura zijn moeilijke opdracht te laten oplezen. Geen gedoe met gekkigheid maar een moedige en integrere tekst over twijfel, schaamte en integriteit.
De NRC vond in haar recensie van woensdag dat het ontregelende karakter van het stuk niet werkte omdat een politicus als Pieter Omtzigt de regie nooit uit handen geeft. Maar dat was niet mijn ervaring. De kern was juist de spanning tussen regie en overgave. Waar de NRC aan voorbij ging is het bijzondere karakter dat Laura van Dolron aan een voorstelling geeft. Enerzijds scherpe teksten en vragen, anderzijds een haast naïeve benaderingswijze maar toch echt met warmte en gevoel van hoop. Dat in combinatie met een politicus die soms een takje op de stroom is, soms een tak die klemt in de vernauwing van de rivier, dan een andere bedding zoekt en als hij zelf rivier mag zijn ook kronkelt en vraagt, maakte het tot een bijzondere en fascinerende avond. Indrukwekkend om zo theater en politiek samen te brengen. Daar betaal ik graag 13% meer voor.

Was will das Weib?

Het eenvoudige metalen bed herinnert aan 'Gij zult niet doden' uit de Tien Geboden van NTGent. Daar was Els Dottermans de moeder die haar ter-dood-veroordeelde zoon bezocht en zijn verhaal vertelde, vol gevoel en al sinasappels pellend. Een van de meest intense voorstellingen die ik de laatste jaren zag, zeker ook door haar rol. Els Dottermans is een bijzondere actrice die bij NTGent schitterde in rollen in Platform, Kasimir en Karoline en in 'Ik val ..Val in mijn armen'. Die laatste voorstelling zag ik een paar jaar geleden in de Schouwburg en ik viel voor de voorstelling. Samen met Wim Opbrouck zong ze country en western songs. Het was theatraal, grappig en vooral ook warm.
Met haar nieuwe muziektheatervoorstelling 'Was will das Weib' gaat ze solo (wel met band en achtergrondzangeres). Met teksten van Connie Palmen zingt ze over de zelfstandige vrouw, al haar aspecten komen aan bod. Van de liefde, schoenen, het erotische en de eigen keuzes. Het meeste indruk maakt een prachtige ontroerende nieuwe versie van 'Ne me quitte pas' in vertaling van Peter Verhelst. Die ontroering is mooi, maar daar had er meer van mogen zijn. Het is leuk, soms grappig, maar 'Ik val ..Val in je armen' raakte me meer, dat was warmer. De Schouwburg verlatend bedacht ik me wel dat het spannend zou zijn om Els Dottermans eens samen te zien in een muziektheatervoorstelling met die andere bijzondere zingende actrice Hadewych Minisin.

Het Geheim

Naar de film met mijn nichtje en neefje is anders dan gewoon een film zien. De spanning is anders en af en toe kijk je naar hen om te zien hoe zij het ervaren. In een zaal met kinderen merk je ook meer hoe de spanningsopbouw van de film is: lukt het om de aandacht de hele tijd vast te houden. Bij 'Het geheim' lukt dat bijna de hele tijd.
'Het Geheim' is een echte familiefilm. Ben wil goochelaar worden en de grote verdwijntruct leren. Beginnen moet hij echter in een ongewild komisch duo met zijn sullige, zenuwachtige vader. Het wordt pas beter als zijn nieuwe klasgenote Sylvie mee wil gaan werken als assistente en ook nog een konijn heeft. Echter het gaat mis als zijn vader Sylvie laat verdwijnen en niet meer terug kan goochelen. Hoe moet dit aan de rijke, op het oog koude en gescheiden moeder van Sylvie verteld worden. En hoe kan het opgelost worden.
Naast een spannende en warme jeugdfilm bevat de film ook voldoende ingrediënten om voor volwassenen leuk te zijn. Een puberdochter die blij is met de pers die om het huis zwermt omdat ze zo denkt ontdekt te kunnen worden. Hans Klok die een cameo heeft als oliebollenbakker. En een happy end is altijd prettig met een familiefilm,

Spelen of sterven

"En ieder wacht zonder onderscheid het rijk der vergetelheid". Dat is het citaat van Anna Blaman dat Bonheur gebruikt om hun nieuwe voorstelling 'Spelen of sterven' te karakteriseren. In het Anna Blamanjaar is het na de monoloog van Minnekus de Groot, de onthulling van het monument in de vorm van motor, de herdenking op de begraafplaats en nieuwe boeken over Anna Blaman brengt deze voorstelling een aantal verhalen tot leven. Verhalen waarin de eenzaamheid en de zinloosheid van het leven centraal staat.
Met een metalen geraamte worden vier besloten ruimtes getoond. Ruimtes waarin de taal van de jaren '50 wordt gesproken. Taal van geheimen, taal van bekentenissen, even de taal van hoop, vaak de taal van eenzaamheid en de taal van verlies. De dood is niet de vijand maar een uitweg, een verlokking en kan helpen om het lijden van het leven te voorkomen. Hoewel er goed geacteerd wordt, blijven de verhalen toch op afstand. De personages maken niet veel ontwikkeling door. Ze zijn de eenzame kale vrouw, de angstige jongen of de vader die niet weet hoe die moet handelen. Hoe mooi soms de zinnen ook zijn, raken doet de voorstelling niet echt.

Het winnen van een parel

Afgelopen woensdag mocht ik de ZonMw parel in ontvangst nemen uit handen van drs. Cathy van Beek, vicevoorzitter van de Nederlandse Zorg Autoriteit. Hoewel ik al enige tijd wist dat ik deze prijs zou kregen zat ik tijdens het 14e nationaal congres soa*hiv*seks toch vol spanning te wachten op het moment. Het is bijzonder om zo'n prijs te krijgen. De ZonMw parel wordt maar een paar keer per jaar uitgereikt aan bijzondere projecten gefinancierd door Zonmw.
Natuurlijk ben ik trots op wat we gezamenlijk bereikt hebben sinds we in 2004 begonnen met het project wat uitgroeide tot Sense. Tegelijkertijd is het ook vreemd om als projectleider alleen de prijs in ontvangst te nemen voor een project dat een samenwerkingsproject was van het Erasmus MC, CASA en de GGD-en Zuid-Holland Zuid, Zuidhollandse Eilanden en Rotterdam-Rijnmond. Een project dat bijzonder was in het ontwikkelen van de samenwerking tussen partijen met een verschillende achtergrond en het integreren van seksuele gezondheid, soa-bestrijding en abortushulpverlening. De parel is dan ook evenzeer voor de vele collega's die zich hard hebben ingezet voor Sense.
Bij de meeste onderzoeks- en ontwikkelprojecten is implementatie niet makkelijk. Voor Sense lag dat anders. Sense kwam op het goede moment en door de nauwe samenwerking met landelijke partijen als Soa Aids Nederland, de RutgersNissoGroep, ZonMw en het ministerie van VWS leidde het tot de landelijke regeling aanvullende seksualiteitshulpverlening. Van een regionaal project werd Sense een landelijk model en een landelijke website. Het is mooi om aan de start daarvan te hebben bijgedragen. En de parel? Die staat inmiddels glimmend op mijn bureau.

Foto: Adriaan Backer