House of the sleeping beauties

Het beginbeeld van de recente voorstelling 'Atropa' van Guy Cassiers in de Schouwburg was prachtig. Een actrice staand op een hoge stapel stenen en een indringende verwijzing naar het Amerikaanse vrijheidsbeeld. De eveneens door Cassiers geregisseerde muziektheatervoorstelling / opera 'House of the Sleeping Beauties' zag er eveneens prachtig uit. Een toneel met een lichtverhoogde vloer van een Japans huis, een wand met projecties die zich opende en waar de slapende schoonheid verbleef (in een combinatie van dans en acrobatiek) en draperieën rood aan de zijkant en eindigend in een witte vanen die na elkaar naar beneden kwamen.
Het verhaal van een huis met slapende schoonheden voor oudere mannen die wel met ze mogen slapen maar verder niks klinkt enigszins ongeloofwaardig maar wordt mooi uitgevoerd en de hele voorstelling is er een spanning. Wat zoekt de man, houdt hij zich aan de afspraken van het huis. Wie zijn de meisjes? Hoe slapen ze? Of zoekt de man slechts één vrouw? De muziek heeft soms een hallucinerend karakter. Er wordt mooi gezongen, het beeld is erg mooi en na afloop denk je peinzend wat gebeurde er nu.

Operawandeling op de Kaap

Vorig jaar was er tijdens de Operadagen een bootreis met opera op drie plekken: een bijzondere ervaring, zeker de uitvoering onder de oprit van de Van Brienenoordbrug. Vol verwachting deze keer dus naar Katendrecht voor de Operawandeling op de Kaap: Chinees meisje. Het bleek echter een redelijk teleurstellende wandeling; de kansen die er lagen werden grotendeels gemist.
In een vol theater Walhalla werden we in drie groepen verdeeld en gingen naar het Chinese verleden, heden en de toekomst. Vooral het verleden bood volop interessante mogelijkheden: in een pandje op het Deliplein werd een impressie gegeven van een boardinghouse uit de jaren '20. De pensions waar toen talloze Chinezen woonden. Een gegeven dat uitnodigt tot een theater of muziekstuk nu bleef het bij een anekdote en een mooi gezongen lied. Het waterbassin met daarin gespiegeld de foto's van vrouwen werkte mooi; maar geen van de drie locaties werkte echt theatraal.
Daarna was er een fragment Chinese opera. Rotterdam kent drie Chinese amateuroperagezelschappen en het was leuk dit eens te ervaren. Het bleef echter vooral een kijkje in een exotische keuken. Heel knap was de dans van de vrouw met de vele gezichten. De vraag hoe zij van gezicht veranderde bleef voor mij onbeantwoord. Het thema van Chinezen op de Kaap roept echter om een echte theatrale uitwerking ... dat zit er zeker in. Nu was het er niet.

Monteverdi: madrigalen of een concept

Monteverdi componeerde talloze madrigalen. Tijdens de Operadagen Rotterdam maakte Transparant een selectie uit die madrigalen onder de titel 'Waar is mijn ziel'. Een selectie gebaseerd op een concept, een concept dat tijdens de voorstelling mij niet heel duidelijk werd. Er waren delen zoals Propaganda en Verlies, een kort interview in het Frans over wat het ideaal was en teksten. Soms werkte het goed, maar vaak vond ik het te.
De muziek en de zang waren echter prachtig. Ensemble B'rock speelde en de zangers zongen vol kracht en overgave, al dan niet met blinddoek op. De bas Toni Fajardo en de sopraan Iris Luypaers zingen vol kracht over de strijd of over de liefde. De beweging van de zangers werd soms mooi gereflecteerd in de videobeelden die te zien waren. De muziek van Monteverdi bewees dat een concept soms mooie beelden oplevert, maar dat de madriagalen zelf toch echt de ziel raken.

Ophelia

De laatste scene van Ophelia van Onafhankelijk Toneel roept herinneringen op aan de film The Hours waarin Virgina Woolf zelfmoord pleegt door haar jaszakken met stenen te vullen en dan de rivier in loopt. Ook Ophelia vult haar jaszaken met stenen om straks het water in te stappen. Cora Bruggraaf zingt fantastisch als Ophelia die gek wordt van haar liefde voor Hamlet die haar geliefde vader heeft gedood. Zoals ze zegt 'mijn hart heeft twee kamers en in de ene woont Hamlet en in de ander mijn vader'.

Het toneelbeeld is prachtig. Een begraafplaats met pas gedolven grafheuvels, grafstenen die rondom staan en een beek die uitgerold wordt. Het stuk begint met het bericht van de dood van Polonius en volgt Ophelia hoe ze leert dat haar geliefde Hamlet weg is, de moordenaar blijkt en er geen andere uitweg is dan het water. Hoewel de tekst soms wat veel is 'woorden, alleen woorden', is het geheel van beeld en vooral ook de muziek en de wijze waarop Cora Burggraaf het zingt prachtig.

Ook Polonius, gespeeld door Ton Lugterink, blijft bij haar, beweegt mee en vormt zo een mooi duo. Simon Lepper is de pianist en leest in prachtig Engels uit Hamlet. De herkenning van scenes uit Hamlet is mooi gedaan, zoals de scene achter het wandtapijt. Maar de wijze waarop Cora Burggraaf de diverse aria's en liederen zingt blijven het hoogtepunt van de voorstelling.

Granida. 17e eeuws muziektheater

P.C. Hooft lijkt zo langzamerhand vooral bekend door de P.C. Hooftstraat in Amsterdam en alles wat daarmee samenhangt. De Muiderkring of zijn Nederlandse Historiën zijn veel minder bekend. Voor mij was Granida, zijn pastorale muziektheaterstuk, ook tot afgelopen zondag 24 mei onbekend. Geinspireerd door zijn Italie-reis schreef Hooft in 1605 dit toneelstuk met muziek waarin de prinses Granida en de herder Dariflo centraal staan. Met het eenvoudige en oprechte herdersleven als ideaal ontmoeten Granida en Dariflo elkaar en realiseren uiteindelijk hun wat ooit een onmogelijke liefde leek. Bovendien wordt het herdersideaal gerealiseerd met de herder als ideale heerser.

De uitvoering was bijzonder met een combinatie van muziek, aria's, recitatieven, raps en gesproken woord. Soms is het 17e eeuws Nederlands te volgen, op andere momenten versta je het niet (dat in tegenstelling tot sommige Shakespeare uitvoeringen). De dialoog overheerst soms wat; en opvallend genoeg zijn er nog geen echte duetten. Het is echter een hele knappe prestatie dat er grotendeels 17e eeuws melodieën zijn gevonden waarop gezongen wordt. Het verhaal is grappig en soms ook ontroerend. Tania Kross zingt prachtig als Granida, Jeroen de Waal zet een overtuigende Dafilo neer en de voedster is een groot succes in de vertolking van Marcel Beekman (het is leuk de parallel te zien met de voedsters in de Monteverdi opera's die ook vaak door mannen (counter tenors) worden gezongen. Een leuke, mooie en inventieve voorstelling.

Bericht aan allen. De boodschap?

Een onbekende roman van een voor mij onbekende schrijver kan tot iets heel moois leiden. Je raakt gegrepen door de schrijver en wil alles van hem lezen. Bij de roman 'Bericht aan allen' van de Duitse schrijver Michael Kumpfmüller is dat voor mij niet het geval. De roman vertelt het verhaal van de politicus Selden, een op Sarkozy geinspireerde figuur. Het begin van de roman is tragisch hij krijgt een smsje van zijn dochter uit een neerstortend vliegtuig (denk aan het berichtje uit 'Extremely loud and incredibily close' van Jonathan Safran Foer - maar daar leidt het tot een ontroerend verhaal). In deze roman heeft het bericht weinig effect lijkt het. Selden wordt omgeven door verval, protest, pogingen tot redderen en vooral gebrek aan hoop en contact. Verschillende personages kruizen elkaar, maar het geheel houdt iets gekunstelds. Voorlopig voor mij dus geen nieuwe ontdekking.

Leviathan

Het herlezen van een bekend boek is vaak een bijzonder prettige ervaring. Ik herinner me vooraf de kern van het verhaal en de sfeer, maar pas bij het herlezen kom je er echt weer in. Paul Auster is een schrijver om te lezen en te herlezen. Een tijd geleden beleefde ik opnieuw veel plezier aan Mr. Vertigo, nu dus aan Leviathan. Het boek is in 1993 verschenen en achteraf is wel gezegd dat het een voorspellende waarde had omdat een verhaalelement gaat over terrorisme in de VS. Het boek is echter veel meer dan dat: het beschrijft het leven van Benjamin Sachs, met warmte en compassie. En als in alle boeken van Paul Auster speelt toeval - waarom ontmoette Sachs Maria op het feestje dat zulke gevolgen zou hebben - een grote rol. Een voor mij terugkerend element in zijn boeken is ook de onvervulde belofte het boek waaraan Sachs begon, maar ook het luchtwandelen van Mr. Vertigo. Sachs wordt in het boek vol warmte en vriendschap beschreven zoals Sachs zegt op het huwelijk van de verteller ' Grant stood by me when I was crazy. I stood by him when he was drunk, and now we stand by each other always.' Het boek is een bewijs van die vriendschap. Het is ook een boek wat zelf bij je blijft en je kunt herlezen om de vriendschap weer te ervaren.

Art Amsterdam

Solo was het thema van Art Amsterdam. De meeste galeries hadden daarom een solotentoonstelling, maar het aanbod was nog steeds overvloedig. Op zondagmiddag ben je bovendien niet de enige. In de veelheid waren er drie kunstenaars die me troffen. Riki Mijling maakt minimalistische beelden groot en klein, met name van metaal. Gallery Nine had een aantal prachtige beelden staan.

Van Daniel en Geo Fuchs waren er foto’s uit de serie Stasi. Het zijn foto’s van schuldige plaatsen om met Armando te spreken. Foto’s zonder mensen maar met en van een verleden. Een foto van het cellencomplex Bautzen prachtig gefotografeerd en ook een mooi lijnenspel, maar ook de gedachten aan welke mensen daar gevangen hebben gezeten. Bijzonder is ook de foto van de Mielke verdieping waar de tijd stil gestaan lijkt.

De meest bijzondere ontdekking voor mij waren werken van Peter Alma, een Nederlandse kunstenaar die deel uit maakte van de Stijlgroep, communistisch werd, een communistische beeldtaal ontwierp en een serie maakte van kapitalistische beroepen (waarvan zeker de bankier actueel is), maar waarvan ook een paar prachtige schilderijen waren te zien. Een verrassende ontdekking van een aantal klassieke werken.

Star Trek

Elke generatie heeft zijn eigen Star Trek: Star Trek, The Next Generation, Deep Space Nine, Voyager en Enterprise. Mijn serie is toch vooral The Next Generation met Jean Luc Picard als kapitein en natuurlijk Data. En dan zijn er de films: er waren er 10 en dan nu de 11e Star Trek. De film past in de trend van prequels die de laatste jaren zijn gemaakt. In het geval van Star Trek is dat nog ingewikkelder dan bij andere films, immers Star Trek en de hoofdrolspelers zijn iconen geworden. Kirk is geen gewone kapitein maar het toonbeeld van de mannelijke, soms onbezonnen, actieheld met levenslange trouwe vriendschappen, Spock de ratio en tegelijkertijd de ondergrondse aanwezigheid van emoties, Bones, Sulu, Checkov, Scotty en Uhura ze staan voor meer dan zichzelf.
De film slaagt er verrassend goed in om enerzijds recht te doen aan de kenmerken van de iconen, maar tegelijkertijd er nieuwe levende en vooral ook jonge enthousiaste ruimtevaarders van te maken. Checkov die rent om zijn nieuwe manier van het transporteren van mensen te demonstreren, Sulu die kan schermen, Spock die durft emotie toe te laten, Uhura die een verrassende keuze in de liefde maakt en Kirk die vol vuur op reddingsmissie gaat, maar wat minder vol van zichzelf is. Ze zijn ontspanner en humorvoller dan de oorspronkelijke karakters en laten bovendien meer twijfel toe.
Voor mij waren de karakters leuker dan het verhaal. Het verhaal past in de traditie van de films: er moeten werelden worden gered. En meestal lukt dat natuurlijk op het laatste moment. Maar in dit geval is het redden van de wereld in mijn ogen toch meer bijzaak en gaat het om de geboorte van karakters, van vriendschap en van een drang om ‘to boldy go where no man has gone before’.

Why Not

Na een enthousiaste recensie in NRC Handelsblad gingen we naar Why Not de tentoonstelling van Otto Snoek in het Nederlands Fotomuseum. Het zijn foto’s genomen in Rotterdam, vooral op straat en bij manifestaties (Zomercarnaval, de open dag van Feyenoord) maar ook in clubs als de Baja Beach club. Foto’s die vermaak en verveling tegelijk laten zien. Want iedereen kijkt naar iets wat plezier zou moeten brengen, maar weinig mensen stralen echt vreugde uit. Het interessante van de tentoonstelling is dat het de vraag is of je nu naar de ander kijkt of ook naar je zelf. Immers de meeste tentoonstellingsbezoekers ogen op het eerste gezicht anders: geen grote tattoo’s, geen Feyenoord kleuren of geblondeerd haar; echter de vraag is of foto’s van museumbezoekers zo anders zouden zijn. Met hoeveel plezier en vreugde kijken zij naar de foto’s of naar andere beelden, hoe verveeld zijn zij of wij soms als ze zich vermaken.
Deze vraag doet niets af aan de kwaliteit van de foto’s en hun herkenbaarheid als je ook in Rotterdam woont. Het diverse publiek wat naar het Zomercarnaval of de Dance Parade kijkt is een jaarlijks terugkerend fenomeen. Maar er zijn ook onverwachte details twee meisjes die in een jurk met een soort tijgerprint tegen een gevlekte muur in de Doelen staan en daarmee één lijken te worden of een groep jongens op straat allemaal lopend in een bijna gelijke lerenjas, witte sokjes in sandalen en ouderen plakjes cake etend in de cruiseterminal.
Een blik op mensen in Rotterdam en daarmee ook een blik op onze buren en onszelf.

On Chesil Beach

De beste aanbevelingen om een theatervoorstelling te gaan zien zijn die van vrienden die geraakt zijn door een voorstelling. Immers zij betekenen iets voor jou en als zij geraakt worden, dan maakt dat nieuwsgierig. Mijn verwachtingen waren daarom hooggespannen naar On Chesil Beach van Bonheur. In de boekhandel had ik de eerste paar pagina’s van het boek van Ian McEwan al gelezen, maar was toch gestopt om de voorstelling zelf tot zijn recht te laten komen.
De voorstelling laat je inderdaad niet onberoerd. Een tragisch verhaal over een grote liefde die onmogelijk blijkt. Onmogelijk niet omdat Edward en Florence niet van elkaar houden, maar onmogelijk omdat er gevoelens zijn die niet geuit kunnen worden, er een ‘knoeiboel’ ontstaat, mannen soms te trots zijn en er geen tijd en geduld was. Niet optreden leidt dan tot een tragedie en zo breekt een grote liefde in de knop.
De tragiek van de voorstelling is zichtbaar in het beeld van het huwelijksbed dat in een glazen kooi staat: het is een onbereikbaar ideaal geworden. Marike van Weelden speelt een mooie Florence die bang is voor het onheil dat gaat komen maar niet weet hoe ze het kan afwenden. Haar oplossing is radicaal, en voor Edward te radicaal. Ruurt de Maerschalck is een man vol verlangen, soms misschien iets te puberaal naar mijn beeld. Soms lachte het publiek naar mijn idee wat te veel om de grappen die er zeker waren, maar het verhaal eigenlijk alleen maar tragischer maken.
Een voorstelling over een liefde die er niet kon zijn, en daarmee een oproep om liefde tijd, ruimte en geduld te geven en soms die naam nog eens te roepen.

Een nieuw begin

Tijden geleden startte ik met het blog, maar na een kort periode van bloggen kwam er niets meer bij. Nu geïnspireerd door leuke andere blogs een nieuwe poging.

De Orestes in vijf kwartier

De Griekste tragedies blijven een voortdurende bron van inspiratie voor theatermakers. De afgelopen weken zag ik een hele mooie 'Antigone - Kreon - Oudipous' van Toneelgroep Amsterdam, een indrukwekkende Atropa van het Toneelhuis (met een fantastisch openingsbeeld) en vandaag dan de Orestes van Jeugdtheater Hofplein.

Hoewel het verhaal goed en helder werd neergezet - op zich een hele prestatie met al die ingewikkelde familierelaties, goden en wraakgevoelens - had ik toch gemengde gevoelens over de voorstelling. Sommige spelers gaven een bepaalde spanning mee aan hun rol vooral Klytamnestra en Elektra, maar met name het koor werkte niet inspirerend. Bovendien bewogen ze nogal veel over het toneel wat het nogal onrustig maakte.