Anna Karenina. Leo Tolstoj

‘Wat lees je van Tolstoj’, vraagt de oudere Italiaanse man me, terwijl ik zit te lezen op het terras in Norcia. Hij herkende de naam Tolstoj, alleen ‘Verzameld werk’ dat zei hem niks. ‘Anna Karenina’, antwoordde ik dus. Daarop ging bij hem een lichtje branden en hij vroeg me of ik de film hiervan met Greta Garbo had gezien. Niet dus. Toen zei hij dat ik hem dan later maar moest vertellen wat ik gelezen had. Maar toen we van het terras weggingen was hij –gelukkig maar – nergens te zien.
Nadat ik een paar jaar geleden gegrepen was door ‘Oorlog en vrede’ dat toen in een nieuwe vertaling was verschenen, had ik ook Anna Karenina gekocht (in oude vertaling). Maar na 100 pagina’s was ik er mee gestopt. Nu las ik het wel geboeid tot het einde (en moest ook aan Murakami denken die in 1q84 naar Tsjechow verwijst als er een pistool gekocht wordt, want als er een pistool in het verhaal verschijnt moet dat ook gebruikt worden – als in Anna Karenina iemand onder de trein springt, heeft dat natuurlijk gevolgen).
Het gaat natuurlijk over de alles omvattende liefde, die zo alles omvattend is dat die niet blijvend kan zijn. Anna Karenina en Wronski, ze vinden elkaar bij toeval, worden als bij donderslag geraakt door de liefde, geven alles op, en het noodlot slaat uiteindelijk toch toe. De liefde kan niet slagen als de maatschappij het niet toelaat, als er voor Anna Karenina als vrouw geen eigen mogelijkheden zijn en als zij daardoor aan Wronski geen ruimte kan bieden.
Maar het is ook een boek dat over talloze andere dingen gaat, over de aard van het Russische volk, over de familiesoap van Oblonski, Dolly, Lewin, Kitty (en de vele anderen die altijd op de een of andere manier aan elkaar verwant zijn), over de agrarische productie, over reizen naar Duitsland en Italië, over Panslavisme (en de noodzaak als vrijwilliger naar Servië te gaan) en over geloof. Over het eenvoudige geloof dat niet met het verstand kan worden beredeneerd maar wel gevoeld, om het goede te willen. Maar vooral toch over hoe liefde kan zijn, over de grootse tragiek van Anna Karenina en over die pogingen van anderen de liefde te vinden.