In mijn hoofd heb ik een vage herinnering aan een eerdere opvoering van Billy Budd van Benjamin Britten jaren geleden in de Rotterdamse Schouwburg. Terug van het Muziektheater in de metro naar Amsterdam Centraal hoor ik iemand er over praten, het was waarschijnlijk in 1993 en van Opera North. Zelf herinner ik me vaag een decor van een schip en de broeierige stemming tussen de matrozen. De Billy Budd van De Nederlandse Opera is een indrukwekkende productie, prachtig gezongen en steeds in het teken van het noodlot. Hoewel het verhaal - naar een verhaal van Melville - zich afspeelt op een Engels oorlogsschip ten tijde van de Franse oorlogen is deze setting er één van een kostschool. Met een mooi beeld als aan het begin de matrozen in hun witte shirts zich opdrukken en zo de golven van de zee uitbeelden. Maar het beeld van een jongen die door John Claggart, de provoost, uit bed wordt gehaald heeft in de setting van een kostschool een andere connotatie. Natuurlijk de opera bezit een homo-erotisch karakter met alle matrozen op het schip, maar het is meer dan een verhaal over mannen die de mooie en goede Billy Budd vereren.
Het contrast tussen de energie en levenslust van de mooie Billy Budd, vol vuur gezongen door Jacques Imbrailo, en de vernietigende afwijzende kracht van de provoost, John Claggart, tekent de hele voorstelling. Billy rent en danst door de ruimte, Claggart loopt precies en sluipt bijna. Claggart kan die levenslust en vrolijkheid niet toelaten. Het contrast eindigt pas als beiden dood zijn. Maar de vraag is of Claggart wel gewonnen heeft.
De opera begint als Captain Vere terugblikt op die verdoemde zomer en zijn onmacht om het noodlot te (willen) voorkomen. Hij kon niet anders dan de 'Angel of God' ter dood veroordelen. Claggart wordt indrukwekkend gezongen door Clive Bayley en Vere door een sterke John Mark Ainsley. De Christelijke symboliek valt me deze keer sterker op. In de tekst, maar ook in het spel, met Vere die als Pilatus zijn handen wast na de dood van Claggart. En Billy die zich opoffert als engel van het goede die het kwade heeft overwonnen. Als Billy Budd gaat sterven en Vere oud is zingen ze over het schip in de storm dat ze hebben gezien.
Ontroerend is de vaarwelaria van Billy als hij - letterlijk opgesloten in zijn locker - naar de maan kijkt en droomt over hoe hij vadems diep in de zee geworpen zal zijn. Zijn eerdere droom komt uit. Het noodlot biedt geen ruimte. Hem wacht alleen de zee.
Foto: Clärchen & Matthias Baus.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten