Zwanen op de Maas

Licht en water in Boijmans

Afgelopen zaterdag begon ons bezoek in Boijmans met de mooie foto's van Hans Wilschut die de kleuren en vormen van de grote stad en de gebouwen prachtig in beeld brengt. Het absolute hoogtepunt van het bezoek was de installatie Notion Motion van Olafur Eliasson. Op een simpele en ingenieuze manier wordt water in beweging gebracht en reflecteert het licht. Je ziet golven, kringen, weer golven en voortdurend beweging. Deels kun je die zelf voortbrengen, deels gebeurt het mechanisch door een spons die steeds opnieuw in het water valt. Het geeft fascinerende en hallucinerende beelden waar je naar moet en wilt blijven kijken. Het is lastig het beeld en het effect te beschrijven, maar ga vooral kijken. Ik ga zeker nog terug.

Tancredi in de Laurenskerk

Woensdagavond was de Laurenskerk het decor voor een prachtige muziektheatervoorstelling. Als publiek zat je schuin bij de ingang en zo zag je uit de verte de oude schildknaap aan komen lopen. Op zijn armen droeg hij de wapens van de bloedige strijd tussen Tancredi en Clorinda. Dat beeld vormde een mooi begin van het dramatische liefdesverhaal.
Van Monteverdi kennen we de prachtige madrigaal 'Combattimento di Tancredi e Clorinda'. De madrigaal vertelt echter slechts een klein deel van het verhaal van de liefde tussen de kruisridder Tancredi en de 'heidense' Clorinda. Domestica Rotterdam, de zangers en zeker Joop Keesmaat als oude schildknaap en verteller slaagden er in het hele verhaal tot leven te brengen. De combinatie van de diverse muziekstukken, natuurlijk van Monteverdi maar ook van Hellendaal en Gesualdo, ondersteunden het hele verhaal. Gebaseerd op het verhaal van Torquato Tasso vertelde Joop Keesmaat hoe de liefde ontbrandde (en liefde ontbrandt kan net als oorlog slechts stoppen door de dood) en leidde hij ons naar de madrigaal.
De ruimte van de Laurenskerk werd maximaal benut. In het schip keek je van twee kanten naar het de ontmoeting tussen beiden, de wrede scheiding en de gevechten. Het slot vond plaats in het koor. Achter het koorhek vochten Tancredi en Clorinda hun laatste strijd. Mijke Sekhuis zong prachtig als Clorinda, evenals Ambroz Bajec-Lapaine als de jonge schildknaap. Mooi en treurig was het einde. Alleen in de dood konden zij elkaar vinden. De sluier van de dood bedekte hun beider gezicht.

Metropolis bij de Pleinbioscoop

Het is al weer een paar jaar geleden dat ik bij een voorstelling van de Pleinbioscoop was. Nu de gerestaureerde versie van Metropolis (1927, Fritz Lang) met live muziek wordt vertoond - en het gelukkig weer droog is - is er een goede reden om op pad te gaan. Het plein stroomt snel voor en er hangt net zoals ik me herinner een relaxte sfeer. Metropolis is zo'n film waarvan je wel eens een stuk hebt gezien, waarvan je weet dat die zeer belangrijk voor de filmgeschiedenis is geweest, maar die ik nog nooit helemaal had gezien.
Het is een bijzondere belevenis. De live muziek uitgevoerd door het Mittler4Ensemble voegt een fantastische extra dimensie toe aan de stomme film. Het is veel meer dan de illustratie van de beelden, een illustratie van de fluit die de wisseling van de ploegen aangeeft. De muziek is het ritme van de film, het versterkt de film, vergroot beelden en gevoelenuit, verhoogt de spanning en houd je geboeid.
De film is zowel gedateerd als modern. Gedateerd door de wijze van acteren die zo 'overdreven' is dat het weer boeiend wordt, maar wel een heel stuk trager ligt dan we nu gewend zijn (als na ruim driekwartier film de tussentitel verschijnt einde inleiding gaat er een zucht van een zekere schrik door het publiek). De film is modern omdat veel nog steeds herkenbaar is of omdat je nu er met andere ogen naar kijkt. Als Freder die is afgedaald in de ondergrondse arbeidersstad een ongeluk ziet gebeuren en daarna een visioen krijgt over mensen die een oven in gevoerd worden, roept zo'n beeld ook de holocaust op.
De tegenstelling tussen arbeid en weten of tussen arbeid en macht wordt natuurlijk overwonnen. De echte Maria (de knipoog van de robotMaria is onvergetelijk) overwint samen met Freder. 'De middelaar tussen hoofd en handen is het hart'. Een bijzondere en muzikale opsteker zo donderdag om 12 uur 's nachts.

70s Photography and everyday life

In het Nederlands Fotomuseum is een tentoonstelling over fotografie in de jaren zeventig. Een tijd dat voor het eerst het alledaagse echt een object voor de fotografie werd. In de tentoonstelling is werk te zien van verschillende fotografen als Ed van der Elsken, Cindy Sherman (vroege zelfportretten alsof ze wacht op de bus) en William Eggleston.
Bijzonder vind ik het werk van de Zuid-Afrikaanse fotograaf David Goldblatt die via kleine beelden van mensen op een bank in het park het alledaagse van de apartheid laat zien. De beelden tonen soms een detail dat veel zegt over de mensen en je raakt.

Caribisch complot. Havank Ross

Als jongen las ik alle Havank detectives die bij mijn vader in de kast stonden. Detectives met altijd een Dick Bruna omslag, altijd met een ingewikkeld verhaal en met erg barokke zinsconstructies. De schrijver Havank (H. van Kallen) overleed in 1964 na dertig detectiveromans met meestal de Schaduw als hoofdpersoon. Na zijn dood verschenen nog meer dan twintig delen die door de journalist Terpstra werden geschreven. Vorige week op de verjaardag van mijn vader zag ik opeens weer een vertrouwde omslag liggen, een nieuwe Havank? Niet helemaal nieuw, het is een deel uit 2008 een Havank geschreven door (Thomas) Ross.
Maar nu het uit is, denk ik tja. Het is grappig om weer zinnen in dezelfde stijl te lezen, vertrouwde karakters te ontmoeten en de Schaduw sigaar na sigaar te zien opsteken. Maar het verhaal is erg ingewikkeld om niet te zeggen onbegrijpelijk. Naamsverwisselingen, moorden natuurlijk, chantage, een grote rol voor Willem H., plastische chirurgie waarbij handen worden aangezet en verschillende soorten dames. Pas in het laatste hoofdstuk wordt alles uitgelegd als in een Hercule Poirot mysterie van Agatha Christie. Het lijkt me beter de Havank's voortaan maar als jeugdsentiment te koesteren dan ze te herlezen of nieuwe delen te lezen.

Een beeld op Hofwijk

Een overleden opa en oma, maar waarom dat verschil in hoe ze gemist worden.

Infernopolis

De fietstocht naar Heijplaat langs de Waalhaven geeft altijd een onverwacht en mooi gezicht op de haven. Op Heijplaat rij je door het tuindorp naar het oude RDM-gebouw. Boijmans heeft er sinds kort een fantastische expositieruimte bij in de oude onderzeebootloods. Zelf vergelijken ze het met de turbinehal van de Tate Modern in London. Inderdaad ook dat is een grote industriële ruimte, misschien nog wel grootser. Maar wat hier bijzonder is dat de ruimte een nog veel industriëler karakter heeft. De ruimte is niet af, is niet 'schoongeboend' of al helemaal gerestaureerd. Dat voegt een extra dimensie toe; de kunst wringt zich in die ruimte.
De eerste tentoonstelling past goed met het werk van Atelier Van Lieshout. Werk dat ook deels industrieel van karakter is en nieuwe machines in de ruimte zet. Machines als deel van een tot in het ultieme doorgedachte fantasie over hoe de mens deel kan worden van een cyclus van gebruik van het menselijk lichaam en van voedsel en ontlasting. Waar 'The Technocrat' vooral de machines laat zien, zie je in 'From Cradle to Cradle' hoe de mens letterlijk in stukken wordt gesneden zodat zijn lichaam 'optimaal' benut kan worden. Als je het zo opschrijft is het gruwelijk, en de sculpturen zijn dat ook, maar ze zijn ook meer. Ze zijn precies, ze zijn mooi, ze zijn absurd, ze zijn gelig of zwart, ze roepen vragen op die je je niet dagelijks stelt. Ze werken door en ze ontregelen.

Inca's: Capac Hucha

Het is al weer 8 jaar geleden dat ik in Peru op vakantie was. Machu Pichu was inderdaad indrukwekkend, maar in de omgeving van Cusco waren nog veel meer resten van de Inca's te zien zoals andere tempelcomplexen. Zo ook in het grote archeologische museum van Lima. Des te interessanter nu de tentoonstelling 'Inca's Capac Hucha' over mensenoffers in het Wereldmuseum te zien. Het mensenoffer is natuurlijk een enigszins spectaculair thema, maar er is veel meer te zien dan de paar gemufficeerde lijken. Hoe gruwelijk de afgehakte hoofden die er te zien zijn ook zijn.
Eén van de bijzondere aspecten van de Inca-samenleving is dat het een zo complexe samenleving was, terwijl ze geen schrift kenden. De voorwerpen die er zijn vertellen daarom een deel van de verhalen. Ze geven informatie over de geritualiseerde offers, over het vechten en over het moet bijdragen aan het laten stromen van water. Bijzonder grappig was - weliswaar niet uit de Inca-cultuur - het stenenhuisje waar iemand een scheet zat te laten en iemand anders daar weer achter zat. In vergelijking met de tentoonstelling over Oceanië die hiervoor te zien was, vraagt deze tentoonstelling dat je preciezer kijkt naar het aardewerk. De voorwerpen uit Oceanië waren ook groots en vaak bijzonder esthetisch. De stylering van het aardewerk is ook vaak mooi, maar het vraagt wel een andere manier van kijken.